فرمودند كه بر مولاي أو چيزى نيست و كفاره بر غلام نيز نيست چون محرم نيست مگر آن كه در حرم باشد روزه خواهد گرفت ( و روى الحسن بن محبوب عن الفضل بن يسار قال سألت أبا الحسن صلوات الله عليه فقلت يكون عندي الجواري و انا بمكَّة فامر هنّ ان يعقدن بالحجّ يوم التّروية فأخرج بهنّ فيشهدن المناسك أو اخلَّفهنّ بمكَّة قال فقال ان خرجت بهنّ فهو أفضل و ان خلَّفتهنّ عند ثقة فلا باس و ليس على المملوك حجّ و لا عمرة حتّى يعتق ) ( 1 ) در موثق كالصحيح منقولست از فضل كه گفت سؤال كردم از حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه و عرض نمودم كه كنيزان با خود مىبرم به مكة معظَّمه آيا ايشان را امر كنم كه در روز هشتم ذي حجه احرام به حج بگيرند با من و ايشان را ببرم تا حج به جا آورند يا ايشان را در مكة بگذارم ؟
حضرت فرمودند كه اگر ايشان را با خود ببرى أفضل است و اگر ايشان را نزد ثقة معتمدى بگذارى باكى نيست . و گذاشتن نزد ثقة از جهة آنست كه عرض اين كسند مبادا نزد كسى بگذارى كه زنا كنند يا بگريزند يا منكر شوند و في الحقيقة اين شرط مؤيد استحباب بردنست چون ثقة معتمد بسيار نادر است كه به حج نرود پس فرمودند كه بر بنده حج و عمره واجب نيست تا آزاد نشوند و اگر با خود برد ايشان را قصد خواهند كرد ( و روى مسمع بن عبد الملك عن أبي عبد الله صلوات الله عليه قال لو انّ عبدا حجّ عشر حجج كانت عليه حجّة الاسلام إذا استطاع إلى ذلك سبيلا ) ( 2 ) چون صدوق از كتاب مسمع برداشته است و أو ثقة است حكم به صحت كرده است پس ضعف سند تا به أو ضرر ندارد و أو گفت كه از

107