داد ، و احتمال ديگر همين معنى است كه احتياط در عمل باشد زيرا كه احتياط يقيني است كه مطلوب شارع است در أمثال اين مسايل مثل آن كه نمىدانيم كه غسل جمعه واجبست يا سنّت و يقين مىدانيم كه مطلوب شارعست پس أحوط آنست كه البتة ترك نكنيم و به جا آوريم بلكه باين نحو نيز فتوى مىتوان داد .
و حق اينست كه بر تقديرى كه اين احتياط خوب باشد مطلب اينست كه اين عبارت چه معنى دارد ظاهر عبارت معنى أول است چون مىفرمايند كه احتياط كنيد تا سؤال كنيد و بدانيد ، و مطلوب اينست كه اجتهادات مكنيد به آن كه بگوئيد كه شارع هر يك را فرموده است كه چون صيد كنيد كفاره بدهيد و أصل عدم تداخل است پس هر يك را بايد داد يا آن كه بگوئيد كه يك كفاره بر هر دو معلومست و زايد معلوم نيست و أصل عدم تكليف است تا يقين شود و أمثال اين استنباطات كه متأخرين رضى الله عنهم مىكنند و عبد الرحمن در اين اجتهادات از أكثر فضلاى ما در پيش بود راه اين اجتهادات را بر أو بستند و منحصر ساختند در سؤال و علم و الله تعالى يعلم .
و در صحيح از معاوية بن عمار منقولست كه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه فرمودند كه هر گاه جمعى محرم باشند و همه با هم شكار كنند يا ديگرى شكار كرده باشد و همه بخورند بر هر يك از ايشانست قيمت آن شكار يعنى فداى آن ( و سال أبو بصير أبا عبد الله صلوات الله عليه عن قوم محرمين اشتروا صيدا فاشتركوا فيه فقالت امرأة رفيقة لهم اجعلوا لي منه بدرهم فجعلوا لها فقال على كلّ انسان منهم شاة ) ( 1 ) و در موثق كالصحيح منقولست از أبو بصير كه گفت سؤال كردم از

658