الشمس است ، و بعضي از عوام مىگفتند كه اين مسجد حال مسجد قراباش است كه أو ساخته است و معرس نبي صلَّى الله عليه و آله است مىگفتند كه مسجد شجره است و اين غلط است و از مردمان معتمد تحقيق كردم گفتند كه قراباش تجديد كرد و دغدغه كه مىشود اينست كه آن صحرا ذو الحليفة است يا همان مسجد و بس . اظهر : بحسب اخبار مسجد است بر تقديرى كه ذو الحليفة مجموع را گويند چون در أحاديث صحيحه وارد شده است كه از مسجد شجره مىبايد اظهر آنست كه در غير مسجد حرام نتوان گرفت كه حضرت سيد المرسلين صلَّى الله عليه و آله از آنجا احرام مىگرفتند به آن كه نماز نافله احرام را به جا مىآوردند و فرض حج مىفرمودند يعنى احرام را به تلبيه منعقد مىساختند چنانكه ظاهر آية كريمه است كه * ( فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَ ) * الخ يعنى هر كه احرام را بر خود واجب سازد يا مقرر كند يعنى به تلبيه به قرينه جزا كه بعد از آن جماع نمىبايد كرد ، و دروغ نمىبايد گفت ، و جدل نمىبايد كرد و اينها بعد از تلبيه حرامست پس مىبايد كه تلبيه آهسته گفته باشند تا محرّمات احرام بر ايشان حرام شده باشد و از فإذا خرج تا حرم در كافى و تهذيب نيست در اين حديث ، و نبودنش اظهر است ، و ممكن است كه از حديث ديگر حلبى يا غير أو از ثقات بوده باشد و صدوق داخل كرده باشند و چون از مسجد بيرون مىرفتند و بالا مىرفتند تا برابر صحرا پيدا مىشدند و آن جائى است كه بالفعل نيز ميل هست از ابتداء بيدا و بر بيدا بر بلندى واقع است و مسجد شجره در پستى واقع است و در آخر بيدا نيز ميلى نصب كرده‌اند و چون آن حضرت مىرسيدند احرام مىگرفتند يعنى لازم يا ظاهر مىكردند احرام را به گفتن تلبيه ، و اين عبارت در أحاديث ديگر ضرر ندارد و در اينجا بحسب

450