مانند حيوان از منى و تخم و بيرون مىآورى مرده را از زنده مانند منى و تخم از حيوان و يا آن كه مسلمان و مؤمن از كافر و سنى و كافر و بد مذهب از مسلمان و مؤمن به آن كه توفيق كرامت مىفرمايى در اول و سلب توفيق مىكنى در آخر ، و اى خداوندى كه هر كه را خواهى روزى بىحساب كرامت مىكنى يعنى روزى بسيار كه نتوان حساب آن كردن يا روزى كرامت مىفرمايى از جائى كه گمان نداشته باشد ، يا روزى كه فردا حساب آن را از ايشان نخواهى و تا اينجا اقتباس است از آيه كريمه ملك و اقتباس آن است كه از آيه كريمه بردارند به اندك تغييرى و در اينجا فعل مضارع را اسم فاعل كرده است و غيبت را خطاب يا الله اي خداوندى كه واجب الوجود بالذاتى كه مستجمع جميع كمالاتى خصوصا رحمانيت كه هر ذره از ذرات مكونات در اسم رحمن داخلند و مراد از آن نعمتهاى ظاهريه است و مراد از رحيم رحمتهاى باطنيه است مانند ايمان و قرآن و هدايات خاصه ديگر سه مرتبه طلب مىكند بيا الله چون اشاره است به ذات مستجمع جميع صفات و مىگويد كه هر اسم خوبى مخصوص توست و هر چه را در ممكن استعمال كنند مانند رحيم و عليم معنى كه خوب است از توست و مخصوص توست مر تراست مثلهاى خوب مثل مثل * ( الله نُورُ السَّماواتِ وَالأَرْضِ مَثَلُ نُورِه كَمِشْكاةٍ ) * الخ و اشاره است به آن كه هر كس را نيست كه تشبيهات كند مثل جمعى كه تشبيه مىكنند فياضيّت الهى را به آفتاب چون نهايت فهم ايشان اين است كه در عالم ظاهر مثل آفتابى نمىيابند اين تمثيل مىكنند ، و نسبتى نيست ميان تمثيلى كه حق سبحانه و تعالى خود را كند يا مخلوق او را كند بنا بر اين فرموده است * ( وَلِلَّه الْمَثَلُ الأَعْلى ) * پس مثلهاى بلند انبياء و اوصيا بواسطه تقريب به فهم ما نسبت به خواص چنانچه حق سبحانه و

602