سبحانه و تعالى بحسب وعده كه فرموده است دعا را مستجاب مىفرمايد و ليكن اگر مصلحت در دادن به زودى باشد زود مىدهد و الا دير مىدهد و گاه هست كه مصلحت دير دادن اين است كه بنده دعا بيشتر كند و قرب الهى او را زودتر حاصل شود و گاه هست كه مصلحت در دنيا نيست آن مطلوب را در آخرت به اضعاف مضاعف آن چه طلب كرده است مىدهد به حيثيتى كه مؤمن گويد كه كاش هيچ دعاى من در دنيا مستجاب نمىشد يا آن كه غرض عمده از حاجتها همين است كه روى بنده به قاضى الحاجات باشد و قرب معنوى او را حاصل شود و هر كه اندك شعورى دارد مىداند كه هر چند دعا ديرتر مستجاب مىشود تضرع و زارى بنده كه سبب قرب بجناب اقدس الهى است بيشتر است و توهم نشود كه هر گاه حق سبحانه و تعالى بحسب مصلحت اجابت مىفرمايد دعا را پس دعا عبث خواهد بود چون هر چه مصلحت است حق سبحانه و تعالى آن را بدون دعا نيز واقع مىسازد و هر چه مصلحت نيست با دعا نيز واقع نمىسازد زيرا كه گاه باشد بدون دعا مصلحت نباشد و با دعا مصلحت باشد با آن كه دعا مانند نماز عبادتيست كه شارع به آن امر فرموده است و در نماز كسى نمىگويد و نمىتواند گفت كه عبث است چون اگر مقدر شده است كه به بهشت رويم بى نماز نيز خواهيم رفت و اگر مقدر نشده است با نماز نيز نخواهيم رفت زيرا كه اصل نماز نيز مقدر الهى است و شايد كه مقدر شده باشد دخول بهشت با نماز با آن كه حاصل آن قدر قربست و اگر آن حاصل شود بهشت نزد آن اعتبار نخواهد داشت و اين مضامين در احاديث صحيحه متكثّره وارد شده است .
ديگر فرموده است كه حق سبحانه و تعالى هلال كرده است در شب روزه كه با زنان خود جماع كنيد بعد از آن كه حرام بود جماع كردن در ماه

358