ضرر داشته باشد اگر چه بطول مرض باشد يا مسافر باشد به سفرى كه نماز را در آن سفر قصر بايد كرد پس برايشان واجب است كه روزه را افطار كنند و بعدد آن چه خورده‌اند از روزهايى كه در حضر باشند و بيمار نباشند روزه بگيرند .
ديگر اين تكليف را دشوار نكرديم كه هر كه صحيح باشد و در حضر باشد روزه بگيرد و بلكه بر جمعى كه بر ايشان صعوبت داشته باشد گرفتن آن مانند مردان پير و زنان پير و شيردهى كه شيرش كمى كند و زن حامله كه نزديك باشد وضع حملش يا كسى كه مرض تشنگى داشته باشد به تفصيلى كه خواهد آمد ايشان افطار مىنمايند و كفاره مىدهند ، بانكه مسكينى را طعام مىدهند و اين عبارت را تفاسير ديگر كرده‌اند اما آن چه در احاديث صحيحه وارد شده است اين است كه مذكور شد پس كسى كه بيفزايد در خيرات از جهة او بهتر است يعنى به جاى يك مسكين بيشتر بدهد و از آن قدر كه مدّ است يا دو مدّ بيشتر بدهد بهتر خواهد بود و محتمل است كه مراد فعل طاعات باشد كه هر چند در اوقات روزه اعمال خير بيشتر كنيد روزه شما اكمل و از جهة آخرت شما بهتر خواهد بود و روزه شما از جهة شما بهتر است اگر از اهل علميد مىدانيد كه حق سبحانه و تعالى بىنياز است از عبادت عالميان و اين نيز علاوه ايست از جهة سهولت تكاليف زيرا كه علما و عقلا متحمل مشقتهاى عظيمه مىشوند در چيزى چند كه نافع است از جهة ايشان بحسب دنياى فانى زايل بىاعتبار چگونه سعى نكنند از جهة ثوابهاى غير متناهى ابد الآباد .
و چون أولا بيان اصل صوم و شرف و فوايد آن را فرمود بيان فرمود كه آن صومى را كه بر شما نوشته و واجب گردانيده‌ايم ماه مبارك رمضان است كه به مزيد خواص از ساير روزهاى واجب سمت اختصاص و امتياز دارد بانكه

354