امور خلايق مقرر فرموده است چنانكه حق سبحانه و تعالى فرموده است كه * ( يَسْئَلُونَكَ عَنِ الأَهِلَّةِ ) * يعنى سؤال مىكنند ترا يا محمد از اهلَّه كه چه حكمت است در آن كه حق سبحانه و تعالى ماه را چنين مقرر فرموده است كه اول هلالى باشد باريك و مرتبه مرتبه نورش زياده شود تا بدر شود در شب چهاردهم ، و ديگر شروع در كمى مىكند تا به مرتبه قمر مىرسد در شب بيست و ششم و بيست و هفتم تو بگو يا محمد كه تا وقتهاى مردمان بماهها و سالها ظاهر شود و خصوصا ماههايى كه در آن حج مىتوان كرد .
حاصل آن كه حق سبحانه و تعالى بحسب حكمتها و مصلحتها تكاليف بسيار مقرر فرموده است در اوقات خاصه مثل روزه داشتن ماه رمضان وجوبا ، و ماه رجب و شعبان ، و دحو الأرض و نه روز ذى الحجة ، و روز غدير و مباهله و نه روز محرم و امساك دهم و صوم مولد نبى صلى الله عليه و آله و امثال اينها را استحبابا و ، ماه شوال و ذى القعده و ذى الحجه را از جهة حج و ماههايى كه قتال در آن حرامست يعنى رجب و ذى قعده و ذى حجه و محرم و اشهر سياحت كه خواهد آمد و ساير تكاليف كه در خصوص اوقات خاصه مقرر فرموده است و اوقات مبهمه نيز به هلالست مثل عده مطلقه كه سه طهر است و حيض را در هر ماهى مقرر فرموده است اما وقتش آمدن خونست و آن مختلف است نسبت به احوال زنان و هم چنين نسبت به مسترابه كه سه ماهست و ابتداى آن از گفتن طلاق است هر وقت كه واقع شود و ساير عده هاى زنان و بناى همه بر هلال است و ديگر تكاليف كه خواهد آمد و احتمال دارد كه فلك تدبير مجاز باشد چنانكه در مدح مىگويند كه فلانى بدر آسمان سيادتست كه سيادت را تشبيه كرده‌اند به آسمان و آن شخص را به بدر و در اينجا تدبيرات الهى را تشبيه به آسمانى

326