بسيار ظاهر مىشود آنست كه چون مذهب خاصه آنست كه قصر واجبست ، و مذهب عامه رخصت مىدانند و تمام را بهتر مىدانند اگر تقيه باشد تمام بهتر است و اگر نباشد تقيه على رغم ايشان قصر بهتر است و اين وجه از جمع احاديث بسيار ظاهر مىشود مىبايد كه از اين غافل نشوى كه در بسيار جائى بكار مىآيد و الله تعالى يعلم .
« و سال اسحاق بن عمّار ابا ابراهيم موسى بن جعفر صلوات الله عليهما [ عن خ ] فى الرّجل يكون مسافرا ثمّ يقدم فيدخل بيوت الكوفة أيتمّ الصّلاة ام يكون مقصّرا حتّى يدخل اهله قال بل يكون مقصّرا حتّى يدخل اهله » ( 1 ) و در موثق كالصحيح از اسحاق منقول است كه گفت سؤال كردم از آن حضرت صلوات الله عليه از مردى كه مسافر باشد و از سفر برگردد و داخل شود در خانهاى كوفه آيا نماز را تمام مىكند يا قصر مىكند تا داخل اهل خود شود حضرت فرمودند كه قصر مىكند نماز را تا آن كه داخل اهل خود شود بعضى از اين حديث فهميده‌اند كه حد ترخص اعتبار ندارد و بعضى گفته‌اند كه منافات با حد ترخص ندارد چون كوفه از بلاد عظيمه بوده است پس ممكن است كه داخل محله از محلات كوفه شده باشد و تا محله خودش زياده از حد ترخص بوده باشد و بنا بر اين مراد از اهل قبيله است بلكه در كوفه بعوض محله قبيله بوده است و قبايل عرب همه در آنجا جا كرده بودند .
و مؤيد اين تاويل است موثق كالصحيح عبد الله كه گفت از آن حضرت صلوات الله عليه سؤال كردم از شخصى كه از اهل كوفه باشد و در بصره ساكن باشد و خانه در آنجا داشته باشد و به كوفه گذرد و اراده توقف نداشته باشد و يك روز يا دو روز كار سازى دارد چه كند فرمودند كه در بيرون شهر گوشه اقامت مىكند و نماز را قصر مىكند گفتم كه اگر داخل اهلش شود چه كند حضرت

35