اوست خداوند خود را به اعظميت ياد مىكنم بر نعمتى كه اعظم نعم است كه آن آنست كه ما بندگان را به خود هدايت فرموده است و ما را به راه راست در آورده است يا آن كه متعلق باشد به للَّه الحمد و الله اكبر معترضه باشد يعنى محامد مخصوص اوست و حال آن كه او از ان اعظم است كه او را غير او حمد تواند كرد بر جميع نعمتها خصوصا نعمت هدايت و شكرها مخصوص اوست چون انعام كرده است بر ما به نعمتهاى لا يتناهى و لا يحصى و محامدى كه خود كرده است خود را مخصوص اوست بر اين نعمت كه روزى كرده است ما را اين حيواناتى را كه مىكشيم در اين روز از گاو و گوسفند و شتر كه غذاى ما باشد و از آنها بهرهاى ديگر يابيم و مقرّر بود كه حضرت امير المؤمنين صلوات الله عليه ابتدا باين تكبير مىفرمودند در عيد اضحى بعد از نماز ظهر تا بعد از نماز صبح روز آخر ايام تشريق كه آن ايام روز يازدهم و دوازدهم و سيزدهم است و آن حضرت در عقيب هر نماز واجبى اين تكبير را مىخواندند كه ترجمه اش گذشت ، و ظاهرا إلى اخره داشته است و از قلم نساخ افتاده است پس چون به مصلى رود يا چون آن حضرت به مصلى مىفرمودند پيش مىايستادند و امامت مردمان مىكردند بى اذان و اقامت و چون از نماز فارغ مىشدند بر منبر مىرفتند و ابتدا باين خطبه مىفرمودند و چون تامل مىكنى ظاهر مىشود كه تغييرات عبارات سبب اين فسادها شده است .
و اما روايات صحيحه كه در تكبيرات وارد شده است از آن جمله در صحيح از منصور منقولست از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه در تفسير قول حقّ سبحانه و تعالى * ( وَاذْكُرُوا الله فِي أَيَّامٍ مَعْدُوداتٍ ) * يعنى خداوند تعالى را ياد كنيد در ايام چند اندك حضرت فرمودند كه مراد از اين ايّام ايّام تشريق است كه آن يازدهم و دوازدهم و سيزدهم ذى الحجه است كه مقرّر بود كه چون كفار قريش و اتباع ايشان در منى توقف مىكردند بعد از ذبح قربانى

285