باشد و در روز هر دو حالت داشته باشد .
چنانكه شيخ در مقامات عارفان ذكر كرده است هر دو حالت را از جهة عارف پس اگر دعا به در جماع باشد مؤيد است به آن چه كالصحيح منقولست از قداح از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه كه چون خواهيد كه جماع كنيد پس مانند مرغان برمجهيد اندك صبرى بكنيد و مزاحى و باقى چيزها از بوسيدن و امثال آن بفعل آوريد و بعد از آن مجامعت كنيد و بسيار باشد كه شخصى با زن خود مجامعت كند و چون زن فارغ شود اگر غلام زنگى را بيند خواهد كه به او پردازد پس مىبايد كه چون اراده جماع داشته باشد پيشتر دعا به و مزاحى واقع شود كه باين عنوان بهتر است ، و در حال جماع سخن گفت مكروهست به كراهت شديد چنانكه خواهد آمد و ظاهرا تصحيف از نساخ شده است و فى الجماعه باشد .
و در صحيح از معمر منقول است كه گفت از حضرت امام رضا صلوات الله عليه سؤال كردم و گفتم فداى تو كردم گاه هست شخصى در ميان جمعى است و صحبت مىدارند و مزاح مىنمايند و خنده مىكنند جايز است حضرت فرمودند باكى نيست تا به فحش نرسد پس فرمودند كه اعرابى هديه به خدمت حضرت سيّد المرسلين صلَّى الله عليه و آله آورد و گفت بهاى هديه ما را نمىدهيد حضرت تبسّم فرمودند و هر مرتبه كه دل گير مىبودند مىفرمودند كاش اعرابى مىآمد كه مزاحى كند و ما را از اين دل گيرى در آورد .
و احاديث بسيار وارد شده است كه مزاح از حسن خلق است و سبب ادخال سرور است به دلهاى مؤمنان و از لوازم مؤمنان است كه چنين باشند و بسيارش مذمومست و احاديث صحيحه و كالصحيحه در مذمت خنده بسيار و مزاح بسيار وارد شده است بلكه منافات با عدالت دارد بنا بر اين مشهور ميان

124