كه تا آن كه يكى حمد و ثنا و تقديس حق سبحانه و تعالى باشد و ديگرى از جهة كارها و موعظه و تخويف و تعليم اوامر باشد و از جهة تهيه نمودن چيزى چند كه خوبست مثل اسلام پادشاهان اطراف و فرستادن مال و خراج و رسول ، يابد است مثل آمدن لشكر كفار بر سر مسلمانان و بيرون رفتن از جهة جهاد ايشان ، و ظاهر اين حديث آنست كه امام زمان صلوات الله عليه نماز جمعه مىكند و شكى نيست در آن كه در زمانى كه امام باشد در محلى كه امام باشد او امامت مىكند و ديگرى در آن محل نمىكند و در اين دغدغه نيست چنان كه در حديث نيز وارد شده است نزاع در حال غيبت است با آن كه شك نيست كه نايب امام نيز مىكند .
پس اگر گويند كه چرا خطبه را در نماز جمعه پيش از نماز مىخوانند و در عيدين بعد از نماز در جواب مىگوييم كه چون نماز جمعه بسيار است و در سالى زياده بر پنجاه است و بسيار واقع مىشود و مردمان محظوظ نيستند غالبا و چون نماز كردند نمىايستند بيشتر مقرر شد تا علاجى نداشته باشند و بشنوند و اما نماز عيد در سالى دو مرتبه واقع مىشود و اجتماع مردمان در آن بيشتر از جمعه است و رغبت مردمان به خطبه بيشتر است اگر جمعى بروند اكثر مىمانند و بسيار واقع نمىشود مثل نماز جمعه كه ملال حاصل مىشود ايشان را و نايستند ، بعد از آن كه صدوق در علل و عيون اين را ذكر كرده است گفته است كه چنين مىگويد مصنف اين كتاب كه اين حديث چنين است و خطبه در جمعه و عيدين بعد از نماز است زيرا كه بمنزله دو ركعت آخر است و اول كسى كه دو خطبه را مقدم داشت عثمان بود چون در بدعتها كرد آن چه كرد يعنى بدعت بسيار كرد مردمان به خطبه نمىنشستند و مىگفتند كه چه نفع مىكند نصايح او و حال آن كه خود اين قسم كارهاى قبيح مىكند دو خطبه را مقدم داشت تا مردمان از جهة

588