مسلمانى واجب گردانيده است كه حاضر شوند آن را مگر پنج كس بيمار ، و بنده ، و مسافر ، و زن ، و كودك . و از اين خبر و امثال اين ظاهر مىشود كه نماز جمعه مثل ساير نمازهاى يوميه واجب است عينا نه تخييرا زيرا كه حضرت نماز جمعه را از جمله نمازهاى هفته شمردند و فرمودند كه بر همه آدميان واجبست مگر بر نه كس طفل و مجنون ، از ايشان جميع عبادات ساقط است و هفت كس ديگر اگر نماز جمعه بكنند صحيح است بدل ظهر و بر ايشان واجب تخييريست پس اگر بر همه كس واجب تخييرى مىبود استثنا صورت نداشت ، و باز ظاهر مىشود كه نماز جمعه اصل است نه نماز ظهر و ظاهر مىشود كه نماز جمعه فريضه است يعنى وجوب آن از قرآن مجيد ظاهر شده است نه از سنت نبى صلى الله عليه و آله ، و صريح است در آن كه مىبايد به جماعت واقع سازند آن را و آن كه اين معنى نيز از قرآن ظاهر مىشود چنان كه حق سبحانه و تعالى فرموده است كه متفرق مىشوند و ترا مىگذارند ايستاده ، و ظاهر مىشود كه آن را بلند مىبايد خواند چنان كه احاديث ديگر نيز وارد شده است ، و ظاهر مىشود كه غسل در آن روز واجبست چنان كه اخبار صحيحه گذشت و خواهد آمد و اين كه غسل را در حقيقت نماز مدخلى هست و ليكن چون اخبار ديگر وارد است بر آن كه غسل سنت است اخبار وجوب را حمل كرده‌اند بر استحباب مؤكد و احوط آنست كه غسل را به نيّت قربت واقع سازند بدون نيّت وجوب و استحباب و ظاهر مىشود كه در نماز جمعه دو قنوتست و صدق ذكر كرده است كه اين معنى از متفرّدات حريز است از زراره و سهو كرده است بلى آن كه در اين روايت واقع شده است كه اگر تنها گذارند يك قنوت است پيش از ركوع در ركعت اول از جمله متفرداتست و دور نيست كه در اينجا سهو شده باشد از بعضى روات و مبدّل شده باشد ثانى بأوّل امّا دو قنوت در دو حديث صحيح از ابو بصير و در موثق كالصحيح از

499