ظهر از جهة عصر به جا مىآورند و بعد از آن اقامه از جهة ظهر مىگويند و بعد از نماز ظهر اقامه از جهة نماز عصر مىگويند و عصر را به جا مىآورند و همچنين است حكم نماز شام و خفتن .
و در احاديث معتبره وارد شده است كه جمع بين الصلاتين وقتى متحقق مىشود كه نافله در ميان نمازها واقع نشود و هر گاه نافله واقع شود جمع نشده است و از اين اخبار ظاهر مىشود كه اگر نماز ظهر را در اول وقت به جا آورد و بعد از آن نافله عصر را به جا آورد اذان از جهة عصر مىگويد هر چند چهار قدم نگذشته باشد و ظاهرا بد نباشد اذان در اين صورت و همچنين است حكم جمع در روز جمعه اذان از جهة عصر نمىگويد و در اين چهار موضع خلافست در مشروعيت اذان ديگر جمعى مطلقا حرام مىدانند و جمعى اذان اعلام را بدعت مىدانند و سنت مىدانند اذان را به قصد اعظام چون ذكر حق سبحانه و تعالى است و جمعى اذان عصر عرفه و عصر جمعه و عشا مشعر را حرام مىدانند و جمع در غير اين سه موضع را مكروه مىدانند و احوط تركست مطلقا چون بسيارى از فصول آن ذكر نيست مثل حيعلات و قد قامت و بر تقديرى كه ذكر باشند همه ذكرى در همه وقت مطلوب نيست خصوصا به قصد مشروعيت و اگر نماز ظهرين را بعد از هشت قدم به جا آورد ظاهر عبارات اصحاب آنست كه اذان ساقط باشد و اقامه ساقط نمىشود مگر آن كه وقت نماز تنگ باشد و خوف خروج وقت باشد كه در اين صورت اقامه را نيز نمىگويند و اگر اندك كارى داشته باشد جمع مىتواند كرد و بهتر آنست كه نماز ظهر را در چهار قدم به جا آورد و نماز عصر را در قدم پنجم بفعل آورد و اگر هميشه مشكل باشد گاهى متفرق واقع سازد و گاهى مجتمع و اگر چنان كند كه نماز ظهر را دير ترك واقع سازد تا نماز عصر در اول وقت بفعل آيد بهتر از آنست كه هر دو در يك وقت واقع شود و چون

548