عبادت الهى مىكنند از ترس عذاب و اين عبادت بمنزله عبادت بندگانست كه از ترس آقا خدمت مىكنند و طايفه عبادت الهى مىكنند بواسطه ثواب الهى و اين عبادت بمنزله خدمت مزدورانست و جمعى عبادت الهى مىكنند از جهت محبت الهى اين عبادت آزادانست و اين عبادت بهترين عبادتهاست .
و بطرق متكثره از يونس بن ظبيان منقولست كه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه فرمودند كه مردمان عبادت الهى را بر سه وجه مىكنند طايفه‌اى از جهت رغبت در ثواب او مىكنند و اين عبادت حريصان و طامعانست و جماعتى عبادت مىكنند از ترس و اين عبادت غلامان و كنيزانست و ليكن من عبادت او مىكنم به محض دوستى او و اين عبادت بزرگوارانست و اين راه راه ايمنى است چنان كه حق سبحانه و تعالى در شأن ايشان فرموده است كه ايشان از فزع روز قيامت ايمنانند و ديگر فرموده است كه اگر شما حق سبحانه و تعالى را دوست مىداريد متابعت من كنيد يعنى از جهت دوستى او تا حق سبحانه و تعالى شما را دوست دارد و گناهان شما را بيامرزد پس كسى كه خدا را دوست دارد خداوند عالميان او را دوست مىدارد و هر كرا خدا دوست دارد از جمله ايمنان است از عذاب او .
و در اخبار بسيار از حضرت امير المؤمنين صلوات الله عليه وارد است كه در مناجات خود چنين مىكردند كه خداوندا ترا از جهت بهشت عبادت نكرده‌ام و از ترس بندگى نكرده‌ام بلكه از جهت محبت عبادت كرده‌ام و در اخبار بسيار چنين است كه آن حضرت بعد از هر دو فرمودند كه چون ترا اهل عبادت دانستم عبادت كردم و ازين باب احاديث بسيار وارد شده است و دلالت ندارد بر بطلان عبادت بلكه ظاهرش آن است كه عبادت صحيح باشد و ليكن كامل نباشد و هيچ شك نيست در آن كه چنين عبادات سبب قرب

39