چنان كه مذكور شد .
و از آن كه حق سبحانه و تعالى فرموده است كه بنده تقرب مىجويد بسوى من به نوافل يعنى از جهت قرب من به جا مىآورد چنان كه در فرايض فرموده است ظاهر مىشود كه در عبادات تقرب در كار است خصوصا هر گاه خواهد به اين مراتب عاليه فايز گردد و بعضى از علما ذكر كرده‌اند در افراد تقرب آن كه از جهت خلاصى از جهنم باشد يا از جهت رسيدن به بهشت چون قرب الهى بحسب مكان احتمال ندارد پس مطلوب قرب به رحمتست و اعظم رحمتهاى الهى خلاصى از جهنم است يا دخول بهشت و ليكن اكثر علما تفصيلى داده‌اند كه اگر منظورش اصلا اطاعت و فرمان بردارى نباشد بلكه محض دخول بهشت باشد يا خلاصى از عذاب باطل است بلكه شهيد رحمه الله نقل اجماع اصحاب كرده است بر بطلان اين عبادت و اگر منظورش فرمان بردارى و خلاصى از نار هر دو باشد صحيح است و بعضى گفته‌اند كه اگر مقصود بالذات خلاصى از نار باشد و اطاعت بالتبع باطل است و بر عكس صحيح است و اگر هر دو مقصود باشند بىترجيح احدى نيز باطل است و خواهد آمد احاديث صحيحه در حج و غير آن كه حضرات ائمه هدى صلوات الله عليهم فرموده‌اند در نيت احرام و غيره .
( ابتغى بذلك وجه الله و الدّار الآخرة ) يعنى مقصود من ازين فعل رضاى الهى است با ثواب بهشت و اين حديث و امثال اين كه قريب به تواتر است دلالت مىكنند بر آن كه اگر هر دو مراد باشد ضرر ندارد و اگر نه اخبار ديگر مىبود ظاهرش دلالت مىكند بر آن كه اين قصد مىبايد وجوبا يا استحبابا .
و ليكن در حديث حسن كالصحيح از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه منقولست كه عبادت كنندگان يا عبادت بر سه قسم است طايفه

38