مبتلا مىشدند و از خود راضى مىبودند و به سبب عجب و خودبينى فريفته اعمال خود مىشدند و گمانشان اين بود كه از همه عابدان در پيشاند و در بندگى من تقصير ندارند و به سبب عجب از من دور شده بودند و كمانشان اين مىبود كه به من نزديك شده‌اند نمىدانند كه نهايت بندگى آنست كه خود را و اعمال خود را لا شىء دانند زنهار كه عبادت كنندگان اعتماد بر عبادت خود نكنند آن عبادتهايى را كه از جهت ثواب من مىكنند چنان كه احوال اكثر عابدان اينست كه از جهت ثواب مىكنند و تكيه بر آن دارند كه اگر آن عبادات را به محض رضاى الهى كنند روز بروز قناى ايشان بيشتر مىشود يا آن كه هر چند عبادت كامل كنند مىبايد تكيه بر آن نكنند چون محالست كه از ناقص كامل به همرسد و بر تقدير كمال نسبت به ايشان كمالست هر گاه نظر به جلال و عظمت او كنند ما سوى الله همه لا شىء مىشوند چه جاى او و عبادت او چنان كه مىفرمايد تعالى شانه كه اگر بندگان من اجتهادات و سعيها كنند در بندگى من و مدّت عمر خود را به تعب اندازند در عبادت من هر آينه مقصر خواهند بود و آن چه شرط بندگى من است به جا نياورده خواهند بود چون در برابر كرامتهاى من و نعمتهاى بهشتهاى من و درجات عاليه كه در جوار انبيا و اوصيا به ايشان خواهم داد عبادت ايشان در جنب آن چه نمايد يا آن كه چون منظور ايشان در عبادت اينهاست كجا اين عبادت ايشان را بلند مرتبه مىكند چون شرط عبادت آن است كه غير حق سبحانه و تعالى منظور نباشد يا هر دو معنى و ليكن مىبايد كه اعتماد همه بر رحمت من باشد نه بر عبادت خودشان و مىبايد كه اميد و فرح و خوشحالى ايشان به تفضلات من باشد كه هر چند عبادت كنند عبادت را سبب رحمت ندانند بلكه منظورشان اين باشد كه تا غايت حق سبحانه و تعالى با ما به تفضل سر كرده است كجا بود استحقاق از ابتداى خلق در رحم مادر تا حال بلكه اگر به استحقاق عمل

36