قبر ميت مىكردند و احاديث قريب به اين وارد است كه نماز مىتوان كرد و حديث عمار گذشت كه ظاهرش اين بود كه بعد از دفن نماز نمىتوان كرد يا لازم نيست و چند حديث ديگر وارد شده است قريب به اين و در جمع بين الاخبار اقوال بسيار هست يكى آن كه تا يك شبانه روز مىتوان كرد و بعد از آن نمىتوان كرد و بعضى تا سه شبانه رور گفته‌اند و بعضى گفته‌اند كه تا از هم نپاشيده باشد نماز مىتوان كرد و بعد از آن نمىتوان و بر اين تحديدات خبرى وارد نشده است و اگر وارد شده باشد بما نرسيده است و بعضى تاويل كرده‌اند نماز را به دعا .
و بر اين مضمون حديث حسن و قوى وارد شده است كه صلاة بعد از دفن دعا است كه از جهت ميت بكنند و بعضى گفته‌اند كه اگر نماز بر ميت نكرده باشند نماز مىتوان كرد و الا فلا بعضى گفته‌اند كه هر كه نماز نكرده باشد نماز مىتواند كرد اگر چه نماز بر او كرده باشند و اين دو قول خالى از وجهى نيست اما حديثى وارد نشده است كه دلالت بر وجوب نماز كند و احوط آنست كه اگر نماز بر ميت نكرده باشند نمازى احتياطا بكنند و اگر بر او نماز كرده باشند و كسى خواهد كه نماز كند بهتر آنست كه دعا بكند نه نماز و اگر دعاهاى نماز ميت را بخواند بهتر است . و ظاهر حديث مالك كه صدوق روايت كرده است اينست كه هر كه نماز نكرده باشد نماز مىتواند كرد اگر چه نماز بر او كرده باشند و الله تعالى يعلم .
< صفحة فارغة > [ اگر دو نفر بر جنازه نماز كنند اشكال يكى از ايشان در عقب ديگرى مىايستد ] < / صفحة فارغة > ( و سال اليسع بن عبد الله القميّ ابا عبد الله صلوات الله عليه عن الرّجل يصلَّى على الجنازة وحده قال نعم قلت فاثنان يصلَّيان عليها قال نعم و لكن يقوم الاخر خلف الاخر و لا يقوم بجنبه ) سؤال كرد يسع از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه از شخصى كه تنها باشد نماز بر

355