صلوات الله عليه پرسيدند كه حق سبحانه و تعالى فرموده است كه الله تعالى قبض ارواح مىكند در وقت مردن ايشان و جائى ديگر مىفرمايد كه بگو يا محمد كه قبض روح شما مىكند فرشتهء كه موكل است از جهت موت شما كه آن عزرائيل است و مسمى است بملك الموت و جائى ديگر فرموده است در تعريف و مدح خوبان كه آن جمعى كه قبض ارواح ايشان مىكنند فرشتگان در حالتى كه ايشان طيب و پاكيزه‌اند از بديها و مزينند به خوبيها و در مذمت بدان فرموده‌اند كه آن جماعتى كه فرشتگان قبض ارواح ايشان مىكنند در حالتى كه ستم كنندگانند بر نفسهاى خود به سبب معصيت ، و جائى ديگر فرموده است كه قبض روح ميت مىكنند رسولان ما ، و جائى ديگر فرموده است كه اگر ببينى كه فرشتگان قبض روح كافران مىكنند بچه عنوان مىكنند هر آينه تعجب كنى پس جمع بين الايات چون مىشود .
و مع هذا اگر ملك الموت تنها قبض ارواح كند چگونه ممكن است و حال آن كه در يك ساعت در اطراف عالم آن قدر مىميرند كه حساب آنها را نمىتواند كردن به غير از حق سبحانه و تعالى پس حضرت صلوات الله عليه فرمودند كه حق سبحانه و تعالى از جهت ملك الموت مدد كاران مقرر ساخته است از فرشتگان كه ايشان قبض ارواح مىكنند مانند سردار لشكر يا سردار پهلوانان لشكر يا حكام كه نوكران و مدد كاران از آدميان دارند كه بواسطه كارهاى خود به جاها مىفرستند همچنين ملك الموت اين فرشتگان را مىفرستند و ايشان قبض روح بسيار كس مىكنند و به قبض ملك موت مىدهند غير آن چه خود قبض روح ايشان مىكند و همه را به قبض الهى مىدهد ملك الموت .
و ظاهر اين خبر آنست كه قبض همه متحقق مىشود و ممكن است كه مراد اين باشد كه چون به فرموده الهى است گوييا كه حق سبحانه و تعالى قبض كرده

185