فرمودند كه پيش از وضو مسواك مىبايد كرد راوى گفت كه اگر فراموش كنم پيش از وضو حضرت فرمودند كه بعد از وضو مسواك كن و بعد از آن سه مرتبه مضمضه كن .
و ظاهر اين حديث آنست كه پيش از مضمضه باشد چنان كه در وضوى حضرت امير المؤمنين صلوات الله عليه مضمضه و استنشاق فرمودند و بعد از آن رو را شستند مىبايد كه آن حضرت مسواك را پيشتر كرده باشند و اشعارى دارد كه مضمضه و استنشاق جزو وضو باشند .
و در اين باب احاديث متعارض است در بعضى از اخبار صحيحه و حسنه و قويه وارده شده است كه مضمضه و استنشاق از وضو نيستند . و در حديث صحيحى وارد شده است كه از وضوست . و احاديث متواتره وارد است بر آن كه هر دو سنت است اكثر علما جمع كرده‌اند در ميانه اخبار به آن كه از وضو نيست يعنى از واجبات وضو نيست و از وضو هست يعنى از سنتهاى وضو است .
و محتمل است كه سنتى على حده باشد قبل از وضو ، و آن كه وارد شده است كه از وضوست بر سبيل مجاز باشد چنان كه در مسواك نيز وارد شده است كه از وضو است مجازا ، و فايده خلاف در آن ظاهر مىشود كه جمعى كه قايلند كه از وضو است مىگويند كه نيت را مقارن هر يك مىتوان ساخت حتى آن كه جمعى گفته‌اند كه نيت را مقارن دست شستن سنت پيش از وضو مىتوان ساخت .
و بعضى گفته‌اند كه مقارن مسواك كردن مىتوان ساخت ، و ليكن احوط آنست كه نيت را مقارن هيچ يك از اين افعال نسازد بلكه مقارن شستن رو سازد ، و اگر مقارن آنها سازد البته مقارن شستن رو نيز بسازد ، و اگر مقارن شستن رو سازد بهتر آنست كه در وقتى كه آنها را بفعل آورد قصد داشته باشد كه از جهة رضاى الهى بفعل مىآورد تا ثواب بر آن افعال داشته باشد .

454