إسم الكتاب : رسائل فقهى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 346)

اما اگر وضع شخصيت آن طرف كه مورد طنز قرار گرفته ، طورى بود كه طنز در بارهء او نتيجه عكس مىدهد يعنى باعث خسارت روانى بيشترى براى او مىگردد ، مانند اين كه بر لجاجت او مىافزايد و باعث فسق و فجور بيشترى مىگردد ، بدون ترديد طنز گويى در اين صورت حرام است زيرا « تأثير » شرط مهم امر به معروف و نهى از منكر است ، البته منظور اين نيست كه بنشينيم تا يقين به تأثير ، خودش به سراغ ما بيايد ، بلكه بايد كوشش كنيم تا تأثير تحقق پيدا كند . طنزپردازان ما مىتوانند با استفاده از تعاليم اسلامى و رهنمودهاى علماى ربّانى با طنزهاى تصويرى ، گفتارى و عملى خويش زمينهء تأثير را فراهم كنند .
محقق بزرگ مرحوم آية الله ميرزا محمد حسين نائينى قدس سرّه نظريّهء بسيار با اهميتى در اين گونه موارد آورده است كه بسيار قابل استفاده مىباشد ، آن نظريه چنين است : اين طور نيست كه انسان بنشيند و بگويد كه چون قدرت شرط تكليف است هر موقع قدرت به وجود آمد ما هم تكليف را امتثال مىكنيم ! بلكه در مواقعى كه وضع موضوع حكم يا قدرت با توجه به فحص مناسب روشن مىگردد بايد فحص مزبور را انجام بدهيم .
سؤال - پس نظر جناب عالى اين است كه مخاطب شناسى در طنز توسط طنز آور بسيار مهم است ، او براى احقاق حق و ابطال و تغيير وضع موجود و ارائه وضع مطلوب بايد با توجه به مخاطبين و كسانى كه مورد طنز قرار گرفته‌اند ، مرحله اى عمل كند و براى هر كس با توجه به اوصاف و شرايط و حالات نسخهء مخصوص به پيچد ! ؟
پاسخ - بلى ، كاملا درست است . و اما توضيح نظريه بسيار مهم محقق عالى مقام مرحوم نائينى چنين است : مثلا اذان صبح نزديك است ، شخصى در ماه مبارك رمضان نزديك طلوع فجر پشت

331