در ادبيات فارسى براى ما داراى اهميّت است ، ما اگر الان در يك مسأله ادبى فارسى به مشكل برخورد كنيم و ايشان يك نظر بدهد او را قبول داريم ولى ورودش به اين مسايل اگر چه طنز گويى خنده آور و جالب هم باشد عظمت آن حقايق والاى الهى را تحقير مىنمايد .
سؤال - اشكال آن اشعارى كه از ملك الشعراى بهار اشاره كرديد از نظر فقهى كجاست ؟
پاسخ - نسبتهايى كه به خدا مىدهد صحيح نيست . پادشاه نيست ، اصلا آدم نيست ، در بالاى آسمان نيست ، اگر چه بعضى از روستاييان ساده لوح چنين گمان مىكنند .
سؤال - لطفا بفرماييد كه اگر طنز در جامعه به گونه اى ترويج يافت كه عرفا هتك حرمت و توهين به حساب نيايد يا با توجه به اين كه محرماتى مثل دروغ ، غيبت و تهمت ، استهزاء از عناوين قصديه است و احيانا طنزپرداز قصد ندارد كسى را مسخره كند ، قصد ندارد دروغ بگويد و غيبت كند بلكه قصدش آن مصلحت اهمّ است كه هوشيار بكند ، تذكر بدهد ، جامعه را متنبّه كند ، كاستىها و كمبودها را يادآورى نمايد و مردم را از وضع موجود به وضع مطلوب و آرمانى رهنمون سازد . در ميان مراجع و فقهايى كه ما در قم خدمتشان بوديم - كه از هم دوره‌هاى حضرت عالى هم بودند و برخى از مراجع تقليد و صاحب رساله هستند ، اين بحث را خدمتشان مطرح كرديم كه دو طرز تفكر وجود دارد ، برخى خواسته‌اند حليت طنز را از راه عنوان اولى درست كنند و بعضى از راه عنوان ثانوى ، جناب عالى نظرتان ميان اين دو مبنا چيست ؟
پاسخ - نظر به اين كه در ماهيّت طنز ، غالبا و نوعا اهانت و هتك حرمت وجود دارد ، به عنوان اولى نمىتوان فتوا به حليت داد . چون

328