إسم الكتاب : رسائل فقهى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 346)

دِيَتَه ؟ قالَ : لا ، لأَنَّها قَتَلَته [1] ( زنى در حالى كه آبستن است دوايى مىآشامد كه فرزندش را سقط كند ( حكمش چيست ؟ ) فرمود : اگر استخوانى باشد كه گوشت بر او روييده و گوش و چشم براى او ايجاد شده است بايد ديهء او را به پدرش تسليم كند و اگر علقه يا مضغه بوده باشد بايد چهل دينار يا برده اى به پدرش تسليم نمايد . گفتم : آيا اين زن از ديهء فرزندش ارث نمىبرد ؟ فرمود : نه ، زيرا او قاتل فرزندش است . ) سؤال دوم در بارهء مادر اين است كه آيا مادر مىتواند سهمى از ديه را به عنوان ارث مادرى ببرد . پاسخ امام منفى است با ذكر اين علت كه قاتل است و اين معنى شامل تمام مراحل ديه مىباشد .
روايات فوق به هيچ وجه قابل حمل به عوارض ديگر نيستند و اين كه مادرى كه خود سقط كند ارث نمىبرد ، مورد اتفاق نظر است . [2] و اگر گفته شود كه چگونه عنوان قاتل بر مادر صدق مىكند در صورتى كه هنوز در مراحل اوليهء جنين ، انسانى وجود ندارد ؟
جواب اين سؤال به اضافهء آن كه اجتهاد در مقابل نصّ است كه باطل است ، رواياتى است كه ممنوعيت سقط و لزوم ديه را به اسقاط جنين مربوط به اين مىداند كه آغاز خلقت انسانى است . از قبيل روايت اسحاق بن عمار از موسى بن جعفر عليه السّلام كه متذكر شديم . و هم چنين است روايتى كه سعيد بن مسيّب از على بن الحسين سجاد عليه السّلام نقل كرده . در ذيل اين روايت اين جملات وجود دارد :
قُلتُ لَه ( عَلِىِّ بن الحُسَينِ عليه السّلام : أَ رَأَيتَ تَحَوُّلَه في بَطنِها إِلى حالٍ أَ بِرُوحٍ كانَ ذلِكَ أَو بِغَير روحٍ ؟ قالَ : بِرُوحٍ عَدا الحَياةُ القَدِيم المَنقُولِ فى أصلابِ الرِّجالِ وَأَرحامِ النِّساءِ وَلَو لا أنَّه كانَ فِيه رُوحٌ عَدا الحَياةَ ما تَحَوَّلَ عَن حالٍ بَعدَ حالٍ فى الرَّحِمِ وَما كانَ إِذا عَلى مَن

[1] وسايل الشيعه ، ج 19 ، ص 242
[2] جواهر ، ديات ، صفحهء 696

251