عمل قرار نگرفته و تبعيض در پذيرش تكاليف در برابر حقوق امرى شايع بوده بلكه در دوران ما نيز كه گسترش علوم در ابعاد و سطوح گوناگون طبيعى و سطوح مادى انسانها به اوج رسيده است تبعيض شوم با قيافه‌هاى خشن و نرم و انواع سالوس بازىها ، كه انگيزهء اصلى آن خودكامگىهاى خود محوران است ، شيوع و رواج دارد و شگفت آور اين كه عده اى از همان مدّعيانى كه جانب حمايت از حقوق بشر را مىگيرند ، خود مرتكب تبعيض مىشوند ! ! شايد هم علت بروز انواع جدىتر بلايا و ناگوارىها ، كه بشر را در خود غوطه ور مىسازد ، معلول اين گونه تبعيضات است كه قانون پشت پردهء طبيعت به نام « هر عملى را عكس العملى است » بدون استثناء آنان را به مجازات مىرساند .
8 - مادهء بيست و هشتم اعلاميهء حقوق بشر از ديدگاه غرب در موارد مشترك ما بين دو نظام حقوقى كه در اين رساله مورد تحقيق قرار گرفته است ، اتفاق نظر دارد ، به اين معنا كه از ديدگاه حقوق بشر اسلامى نيز هر انسانى مكلَّف است كه اجراى اين حقوق و آزادىها را بر مبناى تكاليف شرعى الزامى با هر وسيلهء ممكن مطالبه و به آن عمل كند .
9 - هر انسانى براى وصول به اهداف عالى زندگى خود كه بدون رشد آزاد و كامل شخصيت او امكان پذير نيست ، حق تلاش دارد و اگر انسانى در يك جامعه نتواند به آرمانها و اهداف عاليهء خود نايل شود ، بايد در اصلاح آن جامعه بكوشد و اگر توانايى اصلاح جامعه را نداشته باشد ، براى نجات دادن شخصيت خويش بايد از آن جامعه بيرون برود و محلى را انتخاب كند كه بتواند شخصيت خود را در آنجا به ثمر برساند . اين حق و تكليف در مواد مربوط به « اصل حيات » ( در كتاب تحقيق در بارهء دو نظام جهانى حقوق بشر ) مطرح شده است ، مراجعه فرماييد .
10 - اجراى حقوق و استفاده از آزادىهاى طرح شده در مشتركات اين دو اعلاميه از ديدگاه اسلام در سه صورت ممنوع مىشود : يكى اين كه اين حقوق و آزادىها مزاحم احكام ثانويه اى باشد كه از سوى مقامهاى مسئول رهبرى جامعهء اسلامى صادر شده است . دوم اين كه مزاحم حقوق و آزادىهاى مشروع ديگران باشد كه در اين صورت ، محاكم قضايى و يا ديگر مقامهاى مربوط با تبعيت از اصل « تقديم اهم بر مهم » عمل خواهند كرد . مورد سوم اين است كه اگر اجراى حقوق و آزادىهاى طرح شده در

222