توضيح مطلب بدين قرار است كه : هيچ فردى تا كنون نتوانسته است مطابق با مواد و كالاها و ساير اشياى با ارزش را كه در زندگانى خود مصرف مىكند كار تحويل داده باشد ، و بالعكس : يعنى هيچ فردى نمىتواند اثبات كند كارى كه در مدت زندگانى انجام داده است دقيقا ارزيابى شده و معادل آن را مصرف نموده است .
اين قضيه در هنگام تحليل دقيق علمى ، به يك عده پديده‌هاى غير اختيارى منجر مىشود مانند وضع روانى در هنگام كار ، انگيزه‌هاى متنوع ، رضايت به كار يا اضطرار به آن و غير ذلك و هيچ گونه قوانين علمى نمىتواند اين كارها را ارزيابى نمايد . بدين جهت هميشه دو طرف معادله مزبور در بوته ابهام لا ينحل خواهد ماند .
دوران شروع به كار و پايان آن ، مدت بيمارىها ، قدرت طبيعى جسمانى و ناتوانى آن ، نوسانات ارزش كار و كالاها ، مفيد و غير مفيد بودن ، پيوستگى كار فردى با كارها از نظر جلوه اى كه در اجتماع مىكند ، كار فكرى و كار دستى و عوامل ديگر باعث مىشود كه محاسبه علمى دقيق براى به دست آوردن يك معادله دقيق در اين باره امكان پذير نباشد ، مخصوصا اگر احتياجات عامّ زندگانى اجتماعى از قبيل قواى انتظامى و تنظيم راه‌ها و مصالح و ما يحتاج عمومى به طور كلى بايستى مولود كار افراد بوده باشد و اكثريت افراد فقط مىتوانند در نتيجه كار ، معاش شخصى خود را اداره كنند و لذا هر گروهى ، در هر اجتماع ، ناتوانى شخصى يا نيازهاى عامّ خود را از كار ديگران جبران مىنمايند .
اين جبران ناتوانى مادى ، در مكتب اسلام با پرداخت ماليات انجام مىگيرد ، كه عمده آن به نام زكات معرفى شده است . پرداخت زكات يكى از اصول ضرورى اسلام است و اگر كسى بتواند با نماز گزاردن خود بر جامعه منّتى بگذارد با پرداخت زكات هم مىتواند منّتى بر مردم داشته باشد .
مقدمه سوم طرح بحث مسايل مربوط به پرداخت زكات زياد است و در كتب فقه اسلامى مشروحا مورد بررسى قرار مىگيرد . ما در اين رساله فقط يك مسألهء مهم زكات را مورد بحث قرار مىدهيم ، و آن اين است كه آيا زكات بايستى فقط از مواد نه گانه معروف اخراج شود ، يا

50