نوع سوم ، تساوى قرار دادى در برابر حقوق طبيعى و وضعى و ديگر قوانينى كه براى تنظيم زندگى طبيعى و حيات معقول انسانها ضرورت دارد .
و اين سه قسم تساوى به دوازده نوع عمده تقسيم مىگردد . اتحاد انسانها نيز كه فوق تساوىها است به سه نوع عمده تقسيم مىشود كه اين تقسيمات در كتاب تحقيق در دو نظام حقوق جهانى بشر مورد بررسى قرار گرفته است .
اما تساوى انسانها از نظر بعد طبيعى بر دو نوع است :
نوع يكم ، در ابعاد مادى . اين همان تماثل و تشابه است كه در ساير ابعاد اجسام طبيعى و مصنوعى نيز وجود دارد ، اگر چه اين تماثل و تشابه نيز حتى صد در صد و از همهء جهات ميان اشياء امكان پذير نيست ، زيرا چنان كه مولوى در يكى از اشعارش مىگويد :
< شعر > متحد نقشى ندارد اين سرا تا كه مثلى وا نمايم مر تو را هم مثال ناقصى مىآورم تا ز حيرانى خرد را وا خرم < / شعر > اين قانون با يك قانون حكمى بسيار معروف و مورد قبول حكما نيز تأييد مىشود كه مىگويد :
لا تِكرارَ فى التَّجَلَّى ( تجلَّى وجود قابل تكرار نيست . ) نوع دوم ، همانندى به معناى تساوى در حقايق نامحسوس است ، مانند انديشه و تعقل و تجسيم و اراده و تداعى معانى و اكتشاف و انواع لذايذ و آلام و غير ذلك ، و اين تساوى و همانندى حقيقتى است بالاتر از تماثل و تشابه صورى كه انسان آن را با حواس طبيعى ظاهرى مىبيند و مىشنود . زيرا انسان اگر انديشه و تعقل و ديگر فعاليتها و پديده‌هاى نامحسوس را در درون خود دريافت نكند نمىتواند چيزى در بارهء آنها در ديگران درك كند . بنا بر اين ، حقايقى در انسانها وجود دارد كه با دريافت آن حقايق در خويشتن مىتوانند آنها را در ديگران نيز دريافت كنند .
اتحاد مقصود از اتحاد آن وحدت مطلقه اى نيست كه در بيش از يك واحد فوق كميّتها

216