فلسفه آن از ديدگاه اسلام ( مندرج در كتاب تحقيق در دو نظام جهانى حقوق بشر ) متذكر شده‌ايم ، مراجعه فرماييد . از آن جمله است احترام به حقوق انسانها و آزادىهاى مسئولانه و حسن تفاهمهاى تكاملى و غير ذلك . به عبارت كلىتر ، يكى از مواد بسيار مهم در تعليم و تربيت از ديدگاه اسلام موضوع اخلاق والاى انسانى است كه اصول عالى آن در مكتب اسلام پىريزى شده است و همهء آن چه را كه در مواد حقوق بشر از ديدگاه غرب به عنوان مواد تعليم و تربيت آمده است ، تا آنجا كه زندگى هدفدار انسانها را تأمين كند و در تنظيم فردى و دسته جمعى روابط مؤثر باشد ، مورد دستور جدى قرار مىدهد .
4 - اين اصل كه پدر و مادر در انتخاب نوع تعليم و تربيت براى فرزندان خود بر ديگران ترجيح دارند مورد اشتراك هر دو نظام حقوقى است ، نهايت امر ، در حقوق بشر از ديدگاه اسلام مشروط به مصلحت كلى فرزندان از جهت ارزشهاى اخلاقى و دينى است كه در مبحث تفاوتها خواهيم گفت .
5 - حق همهء مردم است آن نوع آموزشها و پرورشها كه آنان را آمادهء زندگى با كرامت و شرف نمايد .
تفاوتهاى دو نظام حقوق بشر از ديدگاه اسلام و غرب 1 - اسلام ، نخستين اختصاصى كه در مسايل تعليم و تربيت دارد و از آن جهت با حقوق بشر از ديدگاه غرب متفاوت است ، وجوب تكليفى است كه در بارهء تعليم و تربيت براى هر كس كه توانايى آن را دارد متوجه ساخته است . اين يك امتياز بزرگ است كه در حقوق اسلام وجود دارد ، در صورتى كه در حقوق بشر از ديدگاه غرب فقط دوران ابتدايى را منظور مىنمايد و تحصيلات ابتدايى را لازم مىشمارد . بايد گفت بدان جهت كه اسلام براى انسانها حيات شايسته و با كرامت را مىخواهد ، و معلوم است كه بدون تعليم و تربيت صحيح در بارهء موادى كه مقدارى از آنها در امتداد همهء زمانها ضرورى است و مقدارى ديگر به بعضى از زمانها اختصاص دارد ، هيچ انسانى نمىتواند از زندگى شايسته و با كرامت برخوردار باشد .
2 - حق اختيار نوع تربيت كودكان در اسلام مقيد و مشروط به لزوم مراعات مصلحت فرزندان از نظر ارزشهاى اخلاقى و احكام فطرى اسلامى است ، در صورتى كه در حقوق بشر از ديدگاه غرب اين شرط وجود ندارد . البته ممكن است گفته شود كه

186