نوشته ، اثرى پر ارج است كه در شش مجلد توسط مرحوم مير جلال الدين محدث ارموى به چاپ رسيده است . اصولا بخشى از كارهاى آقا جمال ترجمهء متون عربى به فارسى است كه روشى مطلوب و پسنديده در اين دوره بوده است .
شانزده رسالهء آقا جمال در مباحث مختلف فقهى و كلامى و حديثى به كوشش دوست دانشمند على اكبر زمانى نژاد به مناسبت كنگرهء بزرگداشت آقا حسين و آقا جمال خوانسارى به چاپ رسيده است .
دربارهء برخى از جزئيات زندگى وى ، به ويژه ارتباطش با دستگاه حكومتى صفوى ، اطلاعات پراكنده اما با ارزشى را در كتاب وقايع السنين و الاعوام مىتوان يافت . حضور آقا جمال خوانسارى در جريان بر تخت نشستن شاه سلطان حسين صفوى ( ص 550 ) ، شركت وى در مشاوره با شاه براى انتخاب شيخ الاسلام وقت اصفهان در سال 1115 كه منجر به انتخاب مير محمد صالح خاتون آبادى شد ( ص 554 - 555 ) ، همراهى آقا جمال و مير محمد باقر خاتون آبادى با شاه سلطان حسين در سفر به مشهد مقدس در سال 1119 ( ص 556 ) اعطاى خلعت به وى و مير محمد باقر و مير محمد صالح در ربيع الثانى سال 1120 ( 558 ) و خبر در گذشت آقا جمال در ذيل رخدادهاى سال 1122 از آن جمله است .
گفتنى است كه وقتى مدرسهء سلطانى يا چهار باغ اصفهان در سال 1122 افتتاح شد و مير محمد باقر خاتون آبادى به عنوان مدرّس آن و نخستين ملاباشى تعيين شد ، وى از باب احترام به آقا جمال از ايشان خواهش كرد تا درس را آغاز كند كه او هم آغاز كرد و خاتون آبادى آن را ادامه داد . مؤلف كتاب وقايع السنين همچنين از نقش مير محمد باقر و آقا جمال در تأييد و ترجيح تاريخ 13 رجب براى تولد امام على ( ع ) بر هفتم شعبان و شركت آنان در جشن شاهانهء شب 13 رجب همان سال سخن گفته است . [1] آقا جمال شاگردان فراوانى داشته و براى برخى از آنان اجازه روايتى صادر كرده است .
شمارى از اين افراد عبارتند از : مير محمد حسين خاتون آبادى ، آخوند ملا رفيعاى گيلانى ، كمال الدين محمد فسوى فارسى ، مير محمد ابراهيم قزوينى ، و مير صدر الدين قمى . [2] گفته شده است كه وى مردى شوخ طبع نيز بوده و درست يا نادرست از زبان وى طنزهايى در ادبيات عاميانه ايران پس از عصر صفوى رواج يافته است .
آقا جمال بر اساس تحقيق علامهء معظم حضرت آقاى سيد محمد على روضاتى - زيده عزه العالى - در اوائل ماه مبارك رمضان سال 1122 ق در اصفهان در گذشت ، [3] و در تكيه‌اى

[1] وقايع السنين و الاعوام ، ص 559 - 562
[2] بنگريد : دو گفتار ، صص 47 - 49
[3] دو گفتار ، ص 63

680