كمتر از چهل كس ؛ و اماميه رفته‌اند به وجوب چهار چيز در خطبه حمد و ثناى الهى و صلوات بر پيغمبر و آلش و وعظ و قرائت چيزى از قرآن و ابو حنيفه گفته است واجب است در خطبه هر يك از الحمد للَّه و اللَّه اكبر و سبحان اللَّه و لا إله إلَّا اللَّه ؛ و اماميه رفته‌اند به حرمت سفر بعد از زوال پيش از نماز جمعه و حنفى تجويز سفر كرده‌اند ؛ و اماميه رفته‌اند به آن كه جايز است نماز جمعه در صحرا و ابو حنيفه گفته جايز نيست مگر در شهر يا در عيدگاه ؛ و شافعى گفته جايز نيست مگر در ميان شهر ؛ بعد از اين گفته :
و قد ظهر من هذه المسائل للعاقل المنصف أنّ الإمامية أكثر ايجابا للجمعة من الجمهور ، و مع ذلك يشنعون عليهم تركها ، حيث أنّهم لم يجوزوا الائتمام بالفاسق و مرتكب الكبائر و المخالف فى العقيدة الصحيحة . [1] و از شيخ عماد الدين مذكور در كتابش كه مسمى است به نهج العرفان و هداية الايمان [2] به همين نحو منقول است كه بعد از نقل خلاف ميانه مسلمانان در نماز جمعه گفته : إنّ الإمامية أكثر ايجابا للجمعه تا آخر آن چه از علامه مذكور گشت ، به همان عبارت بىتفاوت .
و بر صاحبان شعور مستور نيست كه كلام مذكور دلالت بر وجوب عينى در زمان غيبت ندارد ؛ و اگر مىداشت چگونه مثل علامه كه در كتب خود و همه جا نقل اجماع بر سقوط وجوب عينى كرده آن را مىگفت ، بلكه به اندك توجهى دلالتش بر عدم وجوب عينى ظاهر مىشود ؛ از براى آن كه از اين كلام فهميده مىشود كه مخالفين ترك نماز جمعه را شيوه و عادت اماميه دانسته ، از اين راه تشنيع مىكرده‌اند ؛ چنان كه صاحب فضايح الروافض در فضيحت بيست و يكم كتابش گفته : رافضى نماز آدينه و نمازهاى عيد به مصلى گاه مسلمانان نكنند و گويند : موقوف است به آمدن امام ، و غزو نكنند تا امام نيايد . [3] و شيخ عبد الجليل قزوينى در كتابش كه در پانصد و پنجاه و كسر هجرى در نقض فضايح مذكوره و رد آنها تأليف كرده ، در جوابش گفته : به مذهب بو حنيفه اگر يكى پيشه ور در شهر نباشد ، وجوب ساقط باشد ؛ و به مذهب شافعى تا چهل نفس نباشد واجب نباشد ؛ به مذهب شيعت نيز چنان است كه امام معصوم بايد كه حاضر باشد يا قايم مقام او تا نماز آدينه واجب باشد ، و گر به مذهب فريقين بىشرط واجب نباشد و خللى نكند ، به مذهب شيعت نيز چون اگر وجوب آن موقوف باشد بر شرطى ، هم نقصانى نكند ؛ و آن چه گفته در غزو روا ندارند

[1] نهج الحق و كشف الصدق ، ص 450
[2] از اين كتاب عماد الدين طبرى ، جز همين يك نقل قول كه دربارهء نماز جمعه در منابع فقهى دورهء صفوى آمده ، آگاهى نداريم . وى صاحب كتابهاى متعددى از جمله كامل بهايى ، مناقب الطاهرين ، اربعين و آثار ديگر است . در بيشتر منابعى كه اين نقل قول را از وى آورده‌اند ، به خطا او را طبرسى خوانده‌اند .
[3] نقض ، ص 551

388