خود اين كه جايز است مردم ده ها و سواد و مؤمنين را وقتى كه جمع شوند به آن عددى كه در نماز جمعه معتبر است اين كه نماز جمعه بگذارند ؟ ما در جواب مىگويم كه ، ايشان مأذون و ترغيب كرده شده‌اند در نماز جمعه گزاردن و اين اذن و ترغيب كه نسبت به ايشان شده است ، به منزلهء اين است كه امام پيشنماز از براى ايشان نصب كرده باشد . و ظاهر اين عبارت دلالت دارد كه شيخ در اين كتاب قايل به وجوب عينى نماز جمعه باشد ، چه هرگاه امام نصب پيشنماز كند ، نماز جمعه واجب عينى است به اتفاق و اين اذن و ترغيب در نماز جمعه به منزلهء نصب است نزد شيخ ؛ پس نماز جمعه واجب عينى باشد نزد او .
و بعد از اين گفته : عليه إجماع الفرقة ، فإنّهم لا يختلفون أنّ من شرط الجمعة الإمام أو أمره ؛ يعنى بر درست نبودن نماز جمعه بىامام و آن كسى كه از جانب او منصوب است ، اجماع كرده‌اند علماى شيعه از براى آن كه ايشان خلاف نكرده‌اند در اين كه شرط نماز جمعه امام معصوم است يا كسى كه از جانب او مأمور باشد . بعد از اين گفته : و أيضا فإنّه اجماع فإنّ من عهد النّبى صلَّى اللَّه عليه و آله إلى وقتنا هذا ما أقام الجمعة إلَّا الخلفاء و الأمراء ، أو [ و ] من ولَّى للصلاة ؛ يعنى نيز اجماعيست كه درست نيست نماز جمعه بىامام و نايبش از براى آن كه از زمان پيغمبر صلَّى اللَّه عليه و آله تا اين زمان كه مائيم نكرده است جمعه را مگر خلفا و سركرده هاى خلفا و آنان كه تعيين شده‌اند از جانب ايشان از براى امامت نماز . و بعد از اين گفته : فعلم أنّ ذلك إجماع أهل الأعصار و لو انعقدت بالرعيّة لصلَّاها كذلك ، [1] يعنى پس دانسته شد كه شرط بودن امام و نايبش در نماز جمعه و درست نبودن نماز جمعه بىامام و نايبش ، اجماعى علماى هر عصر است ؛ و اگر درست مىبود به غير امام و نايبش ، هر آينه مىبايست كرده باشند بىامام و نايبش و حال آن كه نكرده‌اند .
و هم شيخ طوسى در كتاب نهايه اش كه همه آن را از كتب اصحاب ائمه معصومين عليهم السّلام و علماى قريب العهد به معصوم نقل كرده ، گفته : اعلم أنّ الاجتماع فى صلاة الجمعة فريضة إذا حصلت شرائطه [ و من شرائطه ] أن يكون هناك إمام عادل أو من نصبه الإمام للصلاة [ بالناس ] ؛ [2] يعنى بدان كه اجتماع در نماز جمعه واجب است هر گاه متحقق شود شرايطش ؛ و از جمله شرايطش آن است كه امام معصوم يا آن كس كه امام معصوم او را تعيين از براى امامت نماز در ميان باشد . و قريب به همين مضمون در كتاب تبيان و كتاب مبسوط و كتاب جمل و عقودش نيز گفته است .

[1] الخلاف ، ج 1 ، ص 627
[2] النهايه ، ص 103

230