مدارس آن به تدريس و تربيت طلاب اشتغال داشتند . ملا محمد مدارج عاليه را نزد استادانى چون مولى محمد تقى مجلسى ( م 1070 ) و مولى محمد باقر خراسانى ( م 1090 ) و آقا حسين خوانسارى ( م 1098 ) و مولى رجب على تبريزى اصفهانى ( م 1070 ) و ديگر دانشمندان طىّ كرد و سپس به تدريس و تأليف پرداخت و شهرتى به دست آورد .
زمانى كه ملا محمد اردبيلى كتاب جامع الرواة را نوشت ، نسخه‌اى از كتابش را در سال 1100 براى شاه سليمان استنساخ كرده فرستاد و از علماى بزرگ وقت خواست تا هر كدام در نوشتن مقدمهء آن سهيم شوند . ملا محمد باقر مجلسى « بسم اللَّه الرحمن الرحيم » را نوشت . آقا جمال خوانسارى « الحمد للَّه . . . » را ، علاء الدين گلستانه و ميرزا محمد عقيلى هم هر كدام كلمه يا جمله‌اى نوشتند و ملا محمد سراب هم « و الاثبات و الاعيان » را نوشت . [1] اين نشان مىدهد كه وى در اين دوره شهرت علمى داشته است .
< فهرس الموضوعات > مشايخ روايتى سراب < / فهرس الموضوعات > مشايخ روايتى سراب مشهورترين مجيزين فاضل سراب چهار نفر هستند كه وى در اجازه‌اى كه در تاريخ 1112 در مشهد مقدس براى فرزندانش مولى محمد صادق و مولى محمد رضا و مولى محمد شفيع نوشته ، نامشان را آورده است . اين اجازه در روضات الجنات ( ص 620 چاپ سنگى ) آمده است . چهار نفر ياد شده عبارتند از : محقق سبزوارى ( م 1090 ) ، شيخ على بن شيخ محمد مشهدى مشهور به شيخ على صغير ( م 1104 ) ؛ مولى محمد على استر آبادى ( پدر مولى محمد شفيع استرآبادى ) ؛ ملا محمد باقر مجلسى ( م 1110 ) .
مرحوم مجلسى هم از فاضل سراب اجازه‌اى داشته كه متن آن در بحار ( ج 105 ، ص 96 ) آمده و ضمن آن علامه اشاره فرموده است كه فاضل سراب بيش از سى عنوان كتاب نگاشته است . برخى ديگر از مجازين فاضل سراب عبارتند از : شيخ زين الدين بن عين على خوانسارى ، مير محمد حسين حسينى خاتون آبادى ، ملا محمد شفيع لاهيجى ، محمد اشرف بن عبد الحسيب بن احمد علوى ، و مولى عبد الباقى سبزوارى و سه فرزندش .
< فهرس الموضوعات > آثار علمى سراب < / فهرس الموضوعات > آثار علمى سراب فاضل سراب آثار فراوانى كه شمار آنها بالغ بر سى عنوان مىشود ، نگاشته است ؛ اما تاكنون فهرست جامعى از آنها در جاى ديده نشده است . آنچه در اينجا ارائه مىشود ، بر اساس جستجويى است كه در فهارس نسخ خطى به انجام رسيده است . گفتنى است كه اين آثار در زمينه هاى مختلف علمى بوده و نه تنها در علوم دينى بلكه در فلسفه و طبيعيات نيز آثارى از

[1] بنگريد : مقدمهء جامع الرواة ، ج 1 ، ص ج . ( قم ، 1403 ) .

219