از او مانده باشد حق زوجه ثمن از تركه است و فرقى نيست در آنچه گفته شد بين آن كه زوجه متحده باشد يا متعدده و لو هشت نفر زوجه باشد يا زياده چنانچه در طلاق حال المرض و در عقد انقطاع با شرط ارث تصوير مىشود با فرض بقاء مدت زوجيت انقطاعيه حين الموت و صحت شرط توارث و ايضاً فرقى نيست در اولاد آن كه بلا واسطه باشد يا مع الواسطه و ايضاً چه اولاد از زوج يا از زوجات موجوده باشد يا از غير موجوده و ايضاً چه اولاد از دائمه باشد يا از منقطعه يا از مملوكه و اين ربع يا ثمن را زوجات بر فرض تعدد بين خود بالسويه قسمت مىكنند .
مسأله - بدان كه زوج از جميع تركهء ميت ارث مىبرد چه از منقولات نظير حيوانات و امتعه و البسه و مطالبات و اثاثيه و ماكولات و چه از غير منقولات نظير اراضى و ابنيه و غير اينها و اما زوجه از منقولات مطلقا ارث مىبرد و از اراضى ابداً ارث نمىبرد نه عيناً و نه قيماً اعم از آن كه زمين بياض باشد يا مشغول باشد بزرع و شجر و بناء و غير اينها اگر چه احوط با زوجهء ذات الولد تصالح و تراضى است و اما از آلات و ابنيهء مثبته مثل چوب و نى و خشت و در و ارسى و پنجره و درختى كه كاشته شد و امثال اينها از اعيان به كار گذاشته شده پس از عين اينها ارث نمىبرد و لكن از قيمت اين اعيان موجوده حين فوت الزوج ارث مىبرد پس اگر قيمت سوقيه آن اعيان از حين فوت تا حين قسمت زياد شود از آن زياده هم زوجه ارث مىبرد چنانچه اگر كسر نمايد بر زوجه محسوب خواهد شد و اما هر گاه بين فوت زوج و بين قسمت آن اعيان نمايى بنمايد از آن نماء زوجه ارث نمىبرد چنانچه هر گاه نقص عينى بنمايد يا تلف بشود سائر ورثه بايد كسر را تن بدهند [1] پس معلوم شد كه مدار در اعيانى كه

[1] اگر تقصير نكنند و پس از مطالبه اهمال در اداء ننمايند ضمان به عهدهء آنها نيست .

123