صورتى كه آن را براى خود عادت نكنند مثل ابن سيرين واشهب از اصحاب مالك و خطابى اين قول را حكايت كرده از قفال وشاشى كبير از اصحاب شافعى از ابى اسحاق مروزى از جماعتى از اصحاب حديث و ابن منذر نيز آن را اختيار كرده است . سپس نووى مىافزايد اين قول را تأييد مىكند سخن ابن عباس : أراد ان لا يحرج امته كه تعليل به بيمارى و غير آن نشده است . [1] و در مغنى و شرح كبير از ابن شبرمه نقل مىكنند :
جمع بين صلاتين جايز است هر گاه حاجتى يا چيزى باشد مادام كه آن را عادت اتخاذ نكرده باشد . [2] و نيز در المجموع محى الدين بن شرف النووى مىگويد :
( وقال ابن منذر من اصحابنا يجوز الجمع في الحضر من غير خوف ولا مطر ولا مرض ) و ديگر تقييدى نمىآورد كه آن را عادت اتخاذ نكند .
و در آخر باب ، فرعى را تحت اين عنوان ذكر مىكند :
( فرع في مذاهبهم في الجمع في الحضر بلا خوف ولا سفر ولا مطر ولا مرض ) و سپس ادامه مىدهد :
مذهب ما ( يعنى مذهب شافعى ) و مذهب ابى حنيفه و مالك و احمد و جمهور آن است كه جايز نيست و ابن منذر از گروهى جواز جمع را بدون سببى حكايت كرده است ، و گفته ابن سيرين به جهت نياز يا در صورت عدم عادت آن را تجويز كرده است . [3] ولى سيف الدين محمد بن احمد الشاشى القفال در حلية العلماء حكايت تجويز ابن سيرين جمع بين صلاتين را كه ابن منذر نقل مىكند به طور مطلق آورده و به آن قيدى نزده است . [4] به هر حال قيد عدم اتخاذ جمع بين صلاتين به عنوان عادت باز تأويلى است كه

[1] - شرح نووى ج 5 ص 219 .
[2] - المغنى والشرح الكبير ج 2 ص 122 ش 1263 .
[3] - المجموع ج 4 ص 384 .
[4] - حلية العلماء ج 2 ص 244 .

16