مصالح و مقتضيات اعصار و به ترجيح من له ولاية النظر موكول و با اصلحيّت و ارجحيّت فرد ديگر ، البتّه عدول لازم خواهد بود . و خوب است هم در آن اصابهء محيّرة العقول و هم در اين مغالطه ضدّ مأمول به مثال مبارك « لقد حنّ قدح ليس منها » [1] تمثل شود و لنعم ما قيل :
بد گهر را علم و فن آموختن * دادن تيغ است به دست راهزن [2] [ 3 . تفكيك قواى مملكت ] سيم : از وظايف لازمهء سياسيه تجزيهء قواى مملكت است كه هر يك از شعب ، وظائف نوعيه را در تحت ضابط و قانون صحيح علمى منضبط نموده ، اقامهء آن را با مراقبت كامله در عدم تجاوز از وظيفهء مقرره به عهدهء كفايت و درايت مجريين در آن شعبه سپارند و اصل اين تجزيه را مورّخين فرس از جمشيد [3] دانسته‌اند ، حضرت سيد اوصياء

[1] ضرب المثلى است در لغت عربى و دربارهء كسى به كار برده مىشود كه به قومى افتخار كند كه از آن قوم و قبيله نباشد يا به صفتى فخر بفروشد كه فاقد آن باشد . ( ميدانى ، مجمع الامثال ، ج 1 / 191 ) . امام على عليه السّلام در پاسخ نامهء معاويه از اين مثل استفاده كردند و فرمودند : كسى كه در زمرهء طلقاء ( آزاد شدگان پيامبر در روز فتح مكه ) است ، چگونه مىتواند دربارهء مهاجرين و درجات و مراتب آنان اظهار نظر كند ؟ ! ( ر . ك : نهج البلاغه ، نامهء 28 ) عمر بن خطاب نيز در پاسخ وليد بن عقبه كه خود را مفتخر به قريش شمرده بود ، از اين ضرب المثل استفاده كرد . ( ابن منظور ، لسان العرب ، ج 3 / 368 ) اين مثل و شعر فارسى در عبارت نائينى ، در چاپ سوم كتاب حذف شده است .
[2] مولوى ، مثنوى معنوى ، دفتر چهارم ، بيت 1436 . بد گهر را علم و فن آموختن * دادن تيغى است به دست راهزن
[3] جمشيد بن ذاد بعد از برادرش طهمورث بر تخت سلطنت نشست . بيش از ششصد سال سلطنت كرد ، ابتدا اهل عدالت ورزى بود ، ولى بعدا به استبداد گراييد . مردم را به چهار طبقه كتّاب ، صنّاع ، فقها ، حراثين تقسيم كرد و براى هر كدام مهرى ساخت گفته‌اند در عصر او خداوند هود و صالح را برانگيخت . او در اواخر عمرش ادعاى ربوبيت كرد و خداوند بوسيلهء ضحاك او را هلاك كرد . ( ر . ك : شيخ محمد حسين سليمان اعلمى ، دائرة المعارف ) .

138