آن به ياد خداست " كه از كلمات نغز آن حضرت است و جان كلام اين كه هدف نهايى انسان ، ديدار خداست و رمز اين ديدار ، عشق و محبت او و كليد اين رمز ، ذكر و ياد خداى سبحان متعال است و نماز كامل ترين ذكر است .
بى گمان ، ياد خدا ، زندگى دل ، خوراك جان ، كليد انس و پديد آورنده كيمياى عشق و محبت حق - جل وعلا - است . همانا عشق به خدا ، پيوند عاشق را با هر چه جز معشوق است ، مى برد و اين همان است كه انقطاع ناميده مى شود و در نخستين مرتبه آن ، نفس اماره مىميرد و زندگى عقلانى انسان آغاز مى شود و در بالاترين مرتبه آن ، ديده دل ، به نور ديدار خدا ، روشن مى گردد و در اين والاترين درجه است كه اراده انسان در اراده حق - جل وعلا - فانى مى گردد و انسان ، خلعت خلافت الهى و ولايت تكوينى مى پوشد و كرامت هاى خارق العاده و اجابت دعا از او پديدار مى شود [1] .
مسألة اصلى اين است كه نماز هنگامى اين آثار و بركات را دارد و انسان را در رسيدن به هدف نهايى اش دستگيرى مى كند ، كه به صورت حقيقى و همراه با شرط هايش ، آنگونه كه مقبول خداوند متعال است ، آورده شود ، نه كلمه هايى تو خالى و حركت هايى ظاهرى كه مصداق اين حديث باشد : " خداوند نماز بنده اى را كه دلش همراه تنش نيست ، نمى پذيرد " [2] .
بارى ، پيرامون حضور قلب در نماز و وسيله هاى دستيابى به آن ، گفتگو بسيار است ، ولى تنها به دو نكته مهم كه از عارفى بزرگ شنيده ام ، مىپردازم .
1 - خود را در برابر نسيم رحمت پروردگار نهادن غفلت هاى بى اختيار ، هر اندازه فراوان باشد با نخستين وزش نسيم رحمت

[1] بنگريد به " مبانى خداشناسى " از مؤلف : 477 - 490 .
[2] بنگريد به حديث 215 كتاب .

14