نابغه اى ظهور كردند و با ابتكار و ابداع خود دست به تأليف و تصنيف در زمينهء علم اصول و فقه زدند . .
ديگر از شخصيتهاى اين دوره ، نجم الدين محقق حلى ( 600 - 676 ه ) است كه به تحقيق پيرامون مبانى فقه پرداخت ، و از جمله در كتاب « معتبر » خود به تحكيم قواعد خللناپذير فقه همت گماشت ، و در اين ميدان از توفيق روز افزونى بهره مند بود . » < فهرس الموضوعات > 6 . مرحله گسترش استدلال و تنقيح < / فهرس الموضوعات > 6 . مرحله گسترش استدلال و تنقيح اين دوره از زمان آية الله علامهء حلى ( 648 - 726 ه ) شروع مىشود و تا زمان علامهء دهر و مجدد بزرگ وحيد بهبهانى ( م 1205 ه ) ادامه مىيابد . اين دوره آكنده از بحثهاى استدلالى گسترده ، و نقد و تحليلهاى تازه اى در نظريات فقهاست . گر چه در اين مرحله نقض و ابرام در آراى فقها رواج داشت ، ليكن تنها بدان بسنده نشد ، بلكه فقها هم چون گذشته اخبار و روايات را نيز مورد مطالعه قرار مىدادند كه آيا از نظر سند و دلالت بر مقصود درست است يا نه ؟ و يا اصحاب بدان عمل كرده‌اند يا خير ؟ بنا بر اين سبكهاى جديدى در چگونگى استخراج و استنباط احكام شرعى پديد آمد ، و اين چنين بود كه در اواخر اين دوره ، فقه اسلامى با پيشرفت و ترقى چشمگيرى رو به رو شد . اين تكامل و تطور مرهون تلاش بىوقفهء فقها در بررسى كتب گذشته و تنقيح اصول و مبانى آنان و بيان مدارك ايشان است ، كتابهايى كه هم اكنون نيز مورد مراجعه و مطالعهء فقها است .
< فهرس الموضوعات > شخصيتهاى علمى اين دوره < / فهرس الموضوعات > شخصيتهاى علمى اين دوره پيشواى اين روش مرحوم علامهء حلى ( قدس سره ) است ، چه او بود كه به تلاش و كوشش در بحث و گردآورى و اقوال و مقارنهء ميان آنها و تحقيق و توسعهء در استدلال پرداخت ، و در بحثهاى فقهى كتب بىنظيرى را با مزاياى فوق به رشتهء تحرير در آورد ، كه از جمله كتاب « قواعد » در فروع فقهى است ، كه در علم تفريع در ميان همهء تصانيف اسلامى بى نظير است . كتاب ديگرش « تذكرة الفقهاء » است ، كه در مسائل اختلافى نگاشته شده ، و از جهت گستردگى و مقارنه ميان آراء و تكامل بخشيدن به شيوه‌هاى طرح بحث تا اين زمان نيز همتايى ندارد . كتابهاى فقهى ديگرش « تحرير الاحكام » ،

54