متعرض مىشود و بحث فقهى خود را بدان ربط مىدهد . در حالى كه هيچ يك از اين قواعد در كتاب مبسوط شيخ مشاهده نمىشود ؛ گر چه اين اصول به عنوان يك نظريه كلى در كتابهاى اصولى قبل از ابن ادريس مطرح بوده است .
2 - استدلال فقهى در كتاب سرائر گسترده تر از كتاب مبسوط ارائه شده است . ابن ادريس مسائلى را كه در آن با شيخ اختلاف داشته ذكر كرده و با استدلالهاى فراوان آنها را مطرح نموده است . به طور مثال ، مسأله اى كه در كتاب مبسوط تنها در يك سطر آمده ، در سرائر يك صفحه از كتاب را به خود اختصاص داده است . از اين قبيل مىتوان اين مسأله را ذكر كرد كه :
« اگر آب متنجس كمتر از كر به وسيله مقدار آب متنجسى به حد كريت برسد ، آيا پاك است يا نه ؟ » شيخ در مبسوط حكم به بقاى نجاست آب مزبور داده و در توضيح نظر خود از يك جمله تجاوز نكرده است ، حال آن كه ابن ادريس قائل به طهارت آب فوق شده و مسأله را در محدوده وسيعى مورد بحث قرار داده و در خاتمه چنين گفته است : ما در اين باره رساله جداگانه اى در حدود ده برگ تأليف كرده‌ايم و در آن به طور كامل به موشكافى مسأله پرداخته‌ايم و دليل خود را متذكر شده و اشكالات را پاسخ داده‌ايم و به ادله و شواهدى از آيات و روايات تمسك جسته‌ايم . به جا و مناسب است آراء و نظرات فقهاء را در اين مسأله بيان كنيم . آن آراء و فتاوى عبارتند از :
1 - پاك نشدن آب مذكور . اين نظريه شيخ در كتاب خلاف و مبسوط و علامه در كتابهايش .
2 - پاك شدن آن در صورتى كه با آب به حد كريت برسد . شهيد اول اين نظريه را در كتاب ذكرى به بعض اصحاب منسوب نموده است .
3 - پاك شدن آن در صورتى كه كريت آن تتميم شود ؛ چه با آب نجس و چه با آب پاك . اين نظريه را ابن ادريس برگزيد و بر آن ادعاى اجماع كرد . در كتاب سرائر به فرموده پيامبر بر آن استدلال كرد : اذا بلغ الماء قدر كرّ لم يحمل خبثا و محقق اين را مورد نقد قرار داد ؛ با اين كه ما در كتابهاى اصحاب آن را نيافتيم در هر حال از يك طرف مشاهده مىشود كه ابن ادريس و شيخ طوسى تا چه اندازه با هم اختلاف نظر دارند و از طرف ديگر همت والاى ابن ادريس را مىبينيم كه در هر مسأله ادله اى براى تاييد نظريه

51