نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي جلد : 1 صفحه : 409
ابن سيرين مىگويد : اگر بدان كتاب دسترسى پيدا مىكردم همه علم ( علوم قرآن ) را مىيافتم . ابن مسعود مىگويد : قرآن بر هفت حرف آمده و هيچ حرفى از قرآن نيست مگر اين كه داراى ظاهر و باطنى است است و آن ظاهر و باطن نزد على بن ابى طالب ( ع ) بوده است . جلال الدين سيوطى در كتاب الاتقان فى علوم القرآن ( ج 2 ، ص 187 ) مىگويد : در ميان خلفا كسى كه بيشترين مطالب ( در زمينه علوم قرآن ) را روايت كرده است على بن ابى طالب ( ع ) است . علامه محمد باقر مجلسى ( 1037 - 1110 ) در كتاب گرانسنگش بحار الأنوار ( ج 17 ) 60 نوع از علوم قرآن را كه على بن ابى طالب املاء فرموده يادآور شده است . طلايه دار بودن امام على ( ع ) در زمينه تفسير و علوم قرآن امرى بديهى و طبيعى است ، زيرا خود آن حضرت فرموده است : « آيه اى به رسول خدا نازل نشد مگر آن كه آن حضرت به من املاء و قرائت كرد و من به خط خويش آن را نوشتم و پيامبر تأويل و تفسير و . . آن را به من تعليم فرمود » اين روايت را شيخ صدوق رضوان الله عليه در كتاب خصال نقل كرده است . 2 - عبد الله بن مسعود ( م 32 ه - ق ) صاحب تفسير : در بارهء او گفتهاند كه قرآن را بيش از ديگران حفظ داشت و بهتر از ديگران مىخواند . 3 - عبد الله بن عباس ( م 5 / 68 ه - ق ) صاحب تنوير المقياس ، او دومين چهره اى است كه در ميان صحابهء رسول خدا ( ص ) به عنوان فردى كه در تفسير و علوم قرآن داراى شناخت بوده مطرح است . علامه محمد بن عبد الله زركشى در كتاب البرهان فى علوم القرآن ( ج 2 ، ص 157 ) مىنويسد : در ميان علماى تفسير قرآن على بن ابى طالب و سپس ابن عباس پيشگام همگان مىباشند . 4 - ابى بن كعب بن قيس ( م حدود 19 تا 36 ه - ) او نخستين كسى است كه در فضايل قرآن كتاب نوشت و كتابش در اختيار ديگران قرار گرفت ، و يكى از چهار نفرى است كه در زمان رسول خدا ( ص ) آيات قرآن را گرد آوردند . ابو الخير در طبقات مفسران ، او را در طبقه اول ياد كرده است . 5 - سعيد بن جبير ( م 95 / 94 ) او نيز داراى كتاب تفسير بود . قتاده مىگويد : او از همه تابعين در علم تفسير داناتر بوده است . 6 - جابر بن زيد ( م 93 ه - . ق ) مؤلف كتاب تفسير .
409
نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي جلد : 1 صفحه : 409