شهرت طلبان و هوا و هوس پرستان و شيادان از اين راه خلاف به مقاصد نامشروع خود برسند اميدوارم هر چه زودتر آن افراد را شاهد باشيم .
ولى ناگفته نماند كه از سويى در حوزهء علميه در دوره چهارم و پنجم و ششم از ادوار كيفيت بيان فقه ، چهره‌هاى برجسته از فقهاء بودند كه هر چه مردم و فضلا تقاضاى نشر رساله از آنها در زمان حياتشان نمودند به آن دست نيازيدند و اميدوارم خداوند بر درجات عاليه آنها بيفزايد و بعضى ديگر از آنها هم با اين كه مايل نبودند ولى با اصرار فراوان صاحب نظران ، اصرار فراوان كثيرى از مردم دور انديش و با احساس وظيفهء شرعى نشر رساله را متصدى شدند و چون روى موازين بود رساله‌هاى آنان مورد استفاده قرار گرفت و هر گاه هر رساله اى با اين مقدمات نشر شود ارزش دارد و كسى هم حق اعتراضى ندارد .
< فهرس الموضوعات > د - سير تاريخى مسألهء تقليد از اعلم < / فهرس الموضوعات > د - سير تاريخى مسألهء تقليد از اعلم < فهرس الموضوعات > آغاز پيدايش مسأله تقليد از اعلم < / فهرس الموضوعات > آغاز پيدايش مسأله تقليد از اعلم نخست ، بايد ديد مسأله تقليد از اعلم از چه زمانى بين فقها به گونه نظرى مطرح گرديد ، و آيا اين مسأله در تمام ادوار بيان فقه مطرح بوده است يا در بعضى ادوار . برخى را عقيده آن است كه اين مسأله سابقه تاريخى ندارد ، نه در عصر قدما [1] ، نه در عصر متأخرين [2] و نه زمان فقهاى بعد از متأخرين . [3] به عقيدهء بعضى اين مسأله از زمان شيخ جعفر كبير ( مشهور به كاشف الغطاء ) و صاحب « كشف الغطاء عن خفيات شريعة الغراء » / 1156 - 1228 ) پديد آمده است . و به اعتقاد بعضى ، از روزگار شيخ الفقهاء شيخ انصارى دزفولى ( 1214 - 1281 ) ، طلايه دار دورهء پنجم ، مطرح گرديده است . ولى با توجه به بررسيهايى كه نگارنده به عمل آورد ، اذعان مىنمايد كه مسأله مزبور را بعضى از فقهاء ، بعد از عصر تشريع ( : عصر رسول الله ) و عصر امامان مطرح كرده‌اند ولى به گونه تئورى و نظرى نه عملى .

[1] - عصر قدما ، از غيبت كبرى به سال ( 329 ه ) آغاز و تا زمان علامهء حلى ( 726 ه ) ادامه مىيابد .
[2] - عصر متأخرين ، از زمان علامه حلى تا زمان محق دوم نور الدين على كركى صاحب « جامع المقاصد » ( متوفى 940 ه ) .
[3] - عصر متأخرى المتأخرين ، از زمان محقق كركى آغاز ، و تا روزگار ما ادامه دارد .

301