انصارى تقاضاى رسالهء عمليه مىكردند ، وى آنها را به اين رساله ارجاع مىداد ، البته مرحوم شيخ انصارى در چند مورد كه با مرحوم صاحب جواهر اختلاف فقهى داشت خود توضيح داده و فتواى خويش را ذكر كرده بود .
در مورد اين رساله تذكر چند نكته ضرورى است :
1 - مرحوم صاحب جواهر اين رساله را از كتاب بزرگ خود « جواهر الكلام » استخراج كرد ، و آن را با عبارات عربى ساده و روان ، و با بيانى گويا و بدون ابهام و با اسلوبى شيوا و پسنديده تنظيم نمود و پس از چاپ در دسترس مقلدين عربى زبان خود قرار داد .
2 - متن اين رساله بدون حاشيه در تهران به سالهاى 1262 ، 1279 ، 1300 ، 1314 ، 1315 ، 1316 ، 1318 ، 1321 ، و 1324 و در بمبئى به سال 1318 چاپ شد .
3 - مرحوم علامهء تهرانى مىگويد : همهء علماى متأخر ، بر اين رساله حاشيه نوشته‌اند كه نخستين فرد ، شاگرد وى مرحوم شيخ اعظم انصارى ( م 1281 ه . ق ) بود ، و پس از او شاگردانش سيد مجدد شيرازى ( قدس سره ) و آية الله سيد حسين كوه كمره اى و آية الله شيخ راضى فقيه و آية الله ملا محمد تقى هروى ، اين عمل را ادامه دادند و در سال 1314 با حاشيه شيخ اعظم انصارى و ميرزا مجدد شيرازى به چاپ رسيد . اين كار استمرار يافت تا اين كه سيد محمد كاظم يزدى رسالهء « عروة الوثقى » را نوشت ، اينجا بود كه رسالهء وى جاى نجاة العباد را گرفت ، و فقها و مراجع شروع به تحشيهء آن نمودند . مهمترين سبب اين تحول روانتر بودن عبارات عروه بود . و از جمله كسانى كه بر « نجاة العباد » حاشيه نوشته است مرحوم سيد حسن صدر است ( م 1354 ) [1] ، مرحوم آخوند خراسانى ( م 1329 ) ، مرحوم سيد محمد كاظم يزدى ( م 1337 ) ، مرحوم حاج ميرزا خليل تهرانى ( م 1280 ) و مرحوم شيخ محمد حسين نائينى ( م 1355 ) 4 - علامه تهرانى در جاى ديگر مىگويد : در زمان حيات صاحب جواهر ، رسالهء وى به فارسى ترجمه شد تا مقلدين فارسى زبان او نيز بتوانند از كتاب او استفاده كرده و طبق فتواى او عمل نمايند ، و در پى ترجمهء اين اثر شرحهاى زيادى بر آن نوشته شد . [2]

[1] - الذريعه ج 6 ، ص 227
[2] - الذريعه ج 6 ، ص 100

244