نمىپذيرد ، بويژه كه پيش از اين ، دستورات حضرت به على ( ع ) در جهت كتابت اقوال پيامبر را متذكر شديم .
بنا بر اين مجالى براى توجيه گفتهء عمر كه با نسبت حديثى به پيامبر گفته است :
« هر كس حديثى نوشته آن را به آتش بسپارد » باقى نمىماند .
كوتاه سخن اين كه احاديث و اخبار تا نيمه‌هاى قرن دوم هجرى نزد برادران اهل تسنن تدوين نيافته است ، و از آن پس علماى اهل سنت بر ضرورت و لزوم جمع و تدوين آن اتفاق كردند . ولى از نظر شيعه ، احاديث - شامل همهء سنتهاى نبوى - به املاى رسول خدا ( ص ) و دست خط على ( ع ) گرد آورى شده است .
3 . مرحله دسته بندى و تبويب اين دوره از روز غيبت كبراى امام منتظر « عجل الله فرجه الشريف » در سال 328 ه ، آغاز شده و تا وفات فقيه بزرگوار و پيشواى عالى قدر دينى ، شيخ مفيد ( قدس سره ) به سال 413 ه ، يعنى بيش از هفتاد سال ادامه يافته است .
دانشمندان و فقها در اين مرحله كوشيده‌اند تا در برابر دسيسه‌ها و تحريفها ، از اخبار و آثار ائمه ( عليهم السلام ) پاسدارى كنند . در اين دوره دشمنان و مخالفان كينه توز ، شبانه روز به صورت آشكار و نهان سعى در افشاندن بذر اختلاف و جدايى داشتند ، جعل حديث مىكردند و احكام را دگرگونه جلوه مىدادند . ولى از آنجا كه مراجع اصلى به صورت دست نخورده موجود بود ، و اصول پايه هنوز از تعرض مصون مانده بود و بدان عمل مىشد ، لذا انديشمندان شيعه به دسته بندى و تبويب اخبار پرداختند تا دشمنان نتوانند اخبار و احاديث جعلى را در ميان روايات ائمه ( ع ) وارد كنند ، و سره و ناسره را به هم بياميزند .
دليل ديگرى كه فقها را بدين عمل واداشت اين بود كه دانشپژوهان به آسانى بتوانند به واقعيتها دست يابند و مطالب سهل الوصول شود .
كار مهم ديگرى كه فقها در اين دوره بدان پرداختند تنقيح و تهذيب اخبار از جهت سند و متن بود و پايه‌هاى « علم الحديث » شد . در اين علم از سند و متن حديث و كيفيت دريافت و حمل آن و شيوه‌هاى نقل و روايت بحث مىشود . در بارهء اين علم ، در مراحل بعدى ، كتابهاى ارزشمندى تدوين شده است كه در آينده از آن نام خواهيم برد .

41