ياد كرده است . [1] اين بود آراء برخى از عالمان اهل سنت در بارهء شيخ مفيد .
كوتاه سخن اين كه : موقعيت و مكانت اجتماعى مفيد در جامعه اسلامى آن عصر به حدى بود كه حاكمان و اميران به عنوان احترام به ديدار او مىرفتند و در آن ايام عمر او بيش از 34 سال نبوده است و اين نمايانگر اهميت اجتماعى و شخصيت علمى اوست .
فقه اجتهادى شيخ مفيد شيخ مفيد از اعلام دوره سوم از ادوار اجتهاد [2] ( دوره تدوين ابحاث اجتهادى به صورت علمى و فنى ) بود . او با تلاش و كوشش فراوان تداوم بخش اين سبك و شيوه بود و به آن تكامل و گسترش بخشيد .
شيخ طوسى در كتاب فهرست مىگويد : مفيد فقيهى بود كه در فهم و درك مسائل فقهى بسيار پيشرفته بود و همو مىنويسد : « وى نزديك به دويست جلد كتاب كوچك و بزرگ نوشته . او اگر چه همه آراء و نظرات استادش ابن جنيد را نپذيرفت و برخى نظرات او را مورد نقد قرار داد و حتى در مورد او كتابى به نام » النقض على ابن الجنيد فى اجتهاده بالرأي « نوشت ، ولى او در اصل شيوه و سبك و طرح ابحاث اصولى به گونه علمى و فنى از مجتهدان پيشين پيروى نموده و حتى كتابى در علم اصول تأليف كرده كه مشتمل بر همه مسائل اصولى است .
علامه شيخ آقا بزرگ تهرانى نويسنده الذريعه إلى تصانيف الشيعه از نجاشى نقل كرده كه كتاب مذكور از اوست و همو نيز نقل كرده است كه شاگرد وى محقق كراجكى آن كتاب را در كتاب خودش كنز الفوائد درج نموده ولى بعضى بر اين بينش و اعتقادند كه آن كتابى كه كراجكى در كنز الفوائد از شيخ مفيد درج كرده تمام كتاب اصلى او كه آن را به نام اصول الفقه مىناميدند نيست ، بلكه مختصرى از آن مىباشد و بعضى ديگر بر اين اعتقادند كه اين همان كتابى است كه كراجكى براى يكى از دوستانش استنساخ كرده

[1] شذرات الذهب ، عماد حنبلى ، ج 3 ، ص 119 .
[2] براى آگاهى از دوره سوم از ادوار اجتهاد مراجعه شود به كتاب ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامى ، به قلم نگارنده .

382