او قارى را مرادف حافظ قرآن مىداند گروهى از اصحاب رسول خدا بوده‌اند كه تخصص آنها در تلاوت قرآن به گونه صحيح بوده است و قرآن را از حفظ مىخواندند اينان غير از كاتبان وحى بوده‌اند و مىگويد نخستين حافظان قرآن ابن عباس و انس بن مالك از اصحاب پيامبر بودند كه با كمال دقت آن چه كه از خود پيامبر شنيده بودند با همان لهجه و لحن نيكو و صداى زيبا مىخواندند .
ابن خلدون مىافزايد : پس از چندى شهرهاى اسلامى توسعه يافت و داراى عظمت و شكوه خاصى شد و بىسوادى بر اثر ممارست و خواندن كتاب خدا از ميان رفت و استنباط امكان پذير گرديد و فقه كامل و در زمره علوم و فنون به شمار آمد ، در آن زمان نام حافظان قرآن تغيير يافت و به جاى قراء و يا قاريان آنان را عالمان و يا فقيهان خواندند .
وقتى علم فقه در ابعاد و جوانب گوناگون رشد كرد ، و پايه‌هاى كمال آن استوار شد ، آنگاه واژه « فقيه » به ميان آمد ، و از آن پس « قراء » را « فقهاء » خواندند .
نشر و گسترش فقه با نزول حدود يك سوم قرآن در مدينه ، انتشار فقه و احكام دينى و اخلاقى و غيره در اين سرزمين ده سال ادامه يافت . در طى اين مدت پيامبر ( ص ) حلال و حرام را براى مسلمين تبيين مىفرمود ، و آنان را به معارف الهى و احكام دينى و آداب و رسوم اسلامى رهنمون مىشد ، و همه نيازمنديهاى امت اسلام را پاسخگو بود . در اين مرحله پيامبر ( ص ) هيچ مسأله كوچك و بزرگى را بدون بيان حكم رها نكرد ، تا آنجا كه از بيان حكم « ديه خراش بر پوست » نيز دريغ نفرمود .
در اين دوره امام امير المؤمنين على ( ع ) هر آن چه از رسول اكرم ( ص ) صادر مىشد ، اعم از تفسير آيات قرآن و احاديث نبوى كتابت مىفرمود . و به تعبير ديگر شخص پيامبر اكرم ( ص ) همه قوانينى و احكام را بر على ( ع ) املاء مىفرمود و به كتابت و ياد داشت آن دستور مىداد ، و سفارش مىكرد كه وى آن را به امامان پس از خود تسليم كند . بنا بر اين دستور ، على ( ع ) نيز آن را به خط خود نوشت و نزد اهل خويش به وديعت نهاد . در اين مورد اخبار و روايات زيادى وارد شده است كه به عنوان تيمن و تبرك به ذكر برخى از آنها مىپردازيم :
1 - حموئى به سند خود از امام محمد باقر ( ع ) به نقل از پدر بزرگوار و آن حضرت از

29