responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي    جلد : 1  صفحه : 204


بنا بر اين هر گاه احتمال اول و يا سوم صحيح باشد ، مسح مقدارى از سر كفايت مىكند . و اما چنانچه احتمال دوم صحيح باشد ، بايد تمام سر مسح گردد ، ليكن ارباب ادب احتمال سوم را برگزيده‌اند .
كلام احمد فيومى در اينجا بجاست كلام علامه احمد فيومى ( م 770 ه ق ) را در مصباح المنير ( ج 1 ، ص 69 ) يادآور شويم . او در بارهء « بعض » مىگويد : « . . گفته‌اند باء براى تبعيض است ، و معناى تبعيض آن است كه اقتضاى فراگيرى ندارد . از اين رو مسحى كه بر بعض چيزى واقع مىشود ، چنانچه بر آن مسح ، عنوان بعض صدق كند ، كفايت مىكند . و بر اين سخن خود به كلام خدا در آنجا كه فرمود . . * ( « وَامْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ » ) * استدلال نموده‌اند و گفته‌اند باء در اينجا به نظر كوفيان براى تبعيض است . » ابن قتيبه در ادب الكاتب و ابو على فارسى و ابن جنّى ، ( كه از بزرگان علم ادب مىباشند ) بر آمدن كلمه « باء » براى تبعيض تصريح نموده‌اند .
و نيز فارسى از اصمعى نقل نموده است : « ابن مالك در شرح التسهيل باء را موافق با من تبعيضيه مىداند . . » تا آن كه مىگويد « شافعى كه از پيشوايان ادب است باء را به معناى تبعيض دانسته است . احمد بن حنبل شيبانى ( پيشواى مذهب حنبلى ) و ابو حنيفه ( پيشواى مذهب حنفى ) همين معنا را براى آن قايل مىباشند و از اين رو مسح تمام سر را لازم ندانسته‌اند - احمد بن حنبل مسح بيشتر سر و ابو حنيفه مسح يك چهارم آن را كافى مىداند - و براى تبعيض معنايى جز اين نمىباشد و مىگويد : قرار دادن باء براى تبعيض سزاوارتر از زايد قرار دادن آن است ، و اين با مقتضاى اصل كه عدم زياده است مطابقت دارد . و نيز زايد بودن باء در جايى و به دليلى ، با آن كه در همه جا زايد باشد ملازمت ندارد و نمىتوان به چنين امرى قايل شد مگر به دليل . به علاوه ، اگر ادعا كنيم باء در اين مورد زايد نيست ، پس بايد در معناى حقيقى خود استعمال شده باشد و اگر آن را زايد فرض كنيم لازمه اش استعمال در معناى مجازى آن است . و چنانچه لفظى قابليت دو معناى مذكور را داشته باشد ، معناى حقيقى از معناى مجازى سزاوارتر است . » ابن عباس مىگويد : « باء در كلام خدا ( 31 / لقمان ) * ( « أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ الله » ) * به معناى من مىباشد ، همانند باء در آيه ( 41 / هود ) * ( « فَاعْلَمُوا أَنَّما أُنْزِلَ ) *

204

نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي    جلد : 1  صفحه : 204
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست