تعارض از ميان برداشته مىشود . زيرا كراهت مؤاكله ، با جواز مؤاكله قابل جمع است ، و كراهت و جواز مؤاكله با طهارت ذاتى اهل كتاب سازگار مىباشد . اين حمل و جمع در همه ابواب فقهى نزد محققان و انديشه مندان رايج است بر اين اساس تعارض و تنافى اخبار مرتفع مىشود .
تقرير دوم : اين گونه است كه بگوييم در دسته اى از اخبار دال بر جواز مؤاكله اين شرط ذكر شده بود كه اول بايد كتابى دستهايش را بشويد و بعد مسلم با او هم غذا شود ، مانند صحيح ابراهيم بن ابى محمود كه امام فرمود : « لا باس تغسل يديها . » به قرينه اين روايات مىتوان گفت كه نهى در اخبار دسته اول بايد بر صورتى حمل شود كه كتابى دستهايش را نشسته است ، و جواز مؤاكله در اخبار دستهء دوم حمل شود بر صورتى كه كتابى دستهايش را شسته است كه نتيجه اين قول طهارت ذاتى اهل كتاب و عدم طهارت عارضى آنهاست .
و نتيجه اين جمع اين است كه مؤاكله و مساوره با آنها جايز مىشود ، و ليكن نه به گونهء مطلق ، بلكه در صورتى كه دستهايش را بشويند و اين گونه جمع نيز در ابواب فقه مورد پذيرش همه محققان است .
بنا بر هر دو تقرير جمع موضوع طهارت ذاتى اهل كتاب ثابت مىشود ، ولى بحث را نمىتوان در همين جا خاتمه داد ، زيرا برخى از فقها و محققان بر تقريرهاى ياد شده و اصولا جمع بين اخبار دال بر طهارت و اخبار دال بر عدم طهارت مناقشاتى دارند كه اگر آن مناقشات نقد نشود بحث حاضر كامل نمىگردد ، و بدين جهت براى آنها بخش مستقلى قرار داده‌ايم كه به شرح زيرا بيان مىشود .
بخش چهارم : طرح اشكالات به تئورى طهارت ذاتى اهل كتاب مناقشه نخست : گفته شده است كه مورد مذكور جاى جمع بين اخبار متعارض نيست . زيرا اخبار دال بر طهارت كتابى ذاتى معارض با كتاب است و هر خبر معارض با قرآن به صرف تعارض طرح مىشود ، بدين جهت اخبار عدم طهارت بدون معارض باقى مىماند . و با ظاهر كتاب موافق است و موافقت با ظاهر كتاب خود يكى از مرجحات مىباشد ، و در ابحاث اصولى به اين مطالب اشاره شده است .
نقد مناقشه : أولا - مورد اختلاف است كه كلمهء « نجس » در آيه * ( « إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ » ) *

165