ابو المعالي جوينى .
قطب راوندى ( م 573 ) .
علامه ابو القاسم محمود بن عمر خوارزمى ( م 538 ) معروف به زمخشرى صاحب تفسير كشاف .
علامه ابو الحسن محمد بن الحسين بيهقى نيشابورى ( م 576 ) .
علامه ابو على الفضل بن الحسن الطبرسي ( م 548 ) صاحب كتاب مجمع البيان و جمع الجوامع .
ابو البقاء عكبرى .
ابو محمد بغوى ، صاحب مصابيح السنة ( م 510 يا 516 ) .
ابن الدهان و . .
نخستين كسى كه فقه القرآن نوشت مناسب است كه در اينجا نخستين كسى را كه در آيات الاحكام و يا فقه القرآن كتاب تأليف نموده يادآور شويم . در اين مورد بين انديشمندان اختلاف است . به عقيده انديشمند توانا سيد حسن صدر در كتاب گرانسنگ و ارزشمند خود تأسيس الشيعه للعلوم الاسلام ( ص 321 ) ، محمد بن سائب كلبى بوده است . گفتار ابن نديم آنجا كه كتابهاى احكام قرآن را ذكر مىكند اين نظر را تأييد مىنمايد ، زيرا او در الفهرست ( ص 57 ) مىنويسد : « كتاب احكام القرآن للكلبي رواه ابن عباس . » به نظر علامه اسيوطى اولين نويسندهء احكام القرآن يا فقه القرآن محمد بن ادريس شافعى ( پيشواى مذهب شافعى ) بوده است . زيرا او در كتاب الاوائل مىگويد : « امام شافعى نخستين مؤلف در موضوع آيات الاحكام است . » ولى اين گفتار او قابل نقد و اشكال است . زيرا علامه بزرگ محمد بن سائب كلبى به سال 146 ه ق و محمد بن ادريس شافعى به سال 204 ( در سن 54 سالگى ) وفات نموده است .
علامه صدر در تأسيس الشيعه للعلوم الاسلام ( ص 321 ) مىگويد : « در طبقات نحاة آمده است : اولين كسى كه احكام القرآن تاليف كرد قاسم بن اصبغ بن محمد بياتى قرطبى اندلسى ( م 304 ) بوده و عمر او در آن زمان 73 سال بوده است . » اين قول با توجه به گفتار گذشته نادرست به نظر مىرسد .

104