« اين كتاب نخستين كتابيست كه علم حديث به وسيلهء آن در عصر پيغمبر ( ص ) جمع گرديد و شيعه بدانستند كه تدوين و ترتيب علم حديث نيكو و پسنديده است و به آن كار مبادرت و پيشدستى كردند و به امام خود اقتداء نمودند ليكن غير شيعه را گمان اين بود كه تدوين علم حديث روا نيست و بر اثر چنان گمانى بود كه بتأخير افكندند » .
باز در ترجمهء همان كتاب بنقل از كتاب « تدريب » تأليف سيوطى چنين آورده است كه : « آثار در عصر صحابه و تابعين مرتّب و مدوّن نبود و آنها را در حفظ مىسپردند و از دهان آنان روان بود و هم در آغاز از كتابت آثار نهى شده بودند هم چنان كه در صحيح مسلم است تا مبادا قرآن بحديث آميخته گردد و هم بيشتر آنان نوشتن را خوب نمىدانستند » .
ابن شهرآشوب در كتاب معالم العلماء ( بنقل صاحب روضات ) از غزالى نقل كرده كه گفته است : « نخستين كتابى كه در اسلام تصنيف شده كتاب ابن جريج است در آثار ، و حروف التفاسير از مجاهد و عطاء در مكَّه بعد كتاب محمد بن راشد صنعانى است در يمن بعد كباب الموطَّأ مالك بن انس است بعد كتاب جامع سفيان ثورى است » آنگاه گفته است : « بلكه صحيح و به قولى مشهور اينست كه نخستين كسى كه در اسلام تصنيف كرده امير المؤمنين على عليه السّلام مىباشد و بعد از او سلمان فارسى بعد ، ابو ذر غفارى ، بعد ، اصبغ بن نباته بعد ، عبد الله بن ابى رافع بعد صحيفه كاملهء زين العابدين مىباشد » صاحب روضات پس از نقل اين قسمت چنين افاده كرده است : « مراد به آن چه على عليه السّلام تصنيف كرده كتابيست كه در احاديث اهل بيت ياد گرديده و همان است كه بسيارى از احكام دينى از آن نقل گرديده است » .
قاضى ابو يوسف در كتاب « الرّدّ على سير الأوزاعى » از حضرت باقر عليه السّلام از پيغمبر ( ص ) نقل كرده كه آن حضرت يهود را دعوت و از ايشان سؤال كرد و ايشان

406