اذان عبارت است از چهار بار تكبير و دو بار شهادت به توحيد و دو بار شهادت به رسالت و دو بار گفتن هر يك از جمله هاى « حىّ على الصّلاة » و « حىّ على الفلاح » و « حىّ على خير العمل » و دو بار تكبير و دو بار تهليل .
علماء عامه انكار كرده‌اند كه « حىّ على خير العمل » جزء اذان و اقامه باشد و چنان كه بر اين مطلب اتفاق كرده‌اند بر اين كه در نماز صبح به جاى آن دو بار گفتن « الصلاة خير من النوم » استحباب دارد همهء ايشان اتفاق كرده‌اند بجز شافعى كه او را در مسأله دو قولست [1] قائلين به استحباب روايتى از ابى محذوره نقل كرده‌اند كه او گفته است :
به پيغمبر گفتم : به من سنت اذان را تعليم فرما پس در تعليم اذان فرمود اگر نماز صبح باشد بعد از حى على الفلاح دو بار « الصّلاة خير من النّوم » بگو ليكن به تفصيلى كه محقق نقل كرده چون ابو محذوره ، به گفتهء خود عامه ، مطعون بوده اين روايت او كه با گفتهء اهل سنت و حتّى با حكايت خواب عبد الله زيد مخالفت دارد قابل اعتماد و استناد نمىباشد .
در كتاب احمد ابن ابى نصر بزنطى از عبد الله بن سنان از ابى عبد الله عليه السلام ، بنا بنقل محقق ، روايتى در بارهء اذان ايراد شده كه در طى آن ، حضرت گفته است : « . اذا كنت فى اذان الفجر فقل : الصّلاة خير من النّوم » بعد « حىّ على

[1] - سيد مرتضى ، قدس سره ، در « المسائل الناصريات » مسألهء شصت و نهم را به اين مضمون عنوان و طرح كرده است « تثويب در نماز صبح بدعت و اصحاب ما را بر بدعت بودن آن اجماع است فقيهان در معنى « تثويب » اختلاف كرده‌اند : شافعى گفته : عبارت است از « اين كه پس از دعوت به نماز و پيش از اذان دو بار بگويى : الصّلاة خير من النّوم » . ابو حنيفه گفته : عبارت است از « اين كه پس از فراغ از اذان دو بار حىّ على الصّلاة ، حىّ على الفلاح بگويى » از محمد بن حسن نقل شده كه در كتب خود گفته است : ( تثويب در اول اين بوده كه در ميان اذان و اقامه گفته شود « الصّلاة خير من النّوم » بعد مردم كوفه حى على الصلاة حى على الفلاح را ميان اذان و اقامه احداث كرده‌اند » شافعى تثويب را در خصوص نماز صبح ، سنت دانسته و در قول جديد خود مطلقا آن را غير مستحب و غير مسنون دانسته است »

157