إسم الكتاب : ادوار فقه ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 589)

على عهد رسول الله » چنين گفته است : « و كان بلال يؤذّن ثمّ اذّن سعد بن مكتوم و كان أيّهما سبق اذّن فاذا كانت الصلاة اقام واحد . و روى الواقدي انّ بلالا اذا اذّن وقف على باب رسول الله فقال : الصّلاة يا رسول الله ، حىّ على الصّلاة ، حىّ على الفلاح . . » بهر حال در اين كه جملهء « الصّلاة خير من النوم » در اول تشريع اذان ، جزء آن نبوده ميان عامهء اهل اسلام اختلافى نيست ليكن در بارهء اين كه از چه زمان اين جمله در اذان داخل شده اختلاف است از جمله نقل شده كه مالك در كتاب الموطَّأ خود اين مضمون را آورده است « در زمان خلافت عمر ، مؤذن به نزد او رفت كه او را به نماز صبح بخواند وى را در خواب يافت پس گفت : « الصلاة خير من النوم » عمر چون بيدار شد مؤذن را دستور داد كه اين جمله را در بانك اذان داخل كند [1] .

[1] - در كتب سيره كيفيت اذان را به اسقاط « حىّ على خير العمل » و با يك مرتبه لا إله الَّا اللَّه در آخرش ذكر كرده‌اند ليكن چنان كه از سيد مرتضى ، قدس سره ، نقل خواهد شد از طرق خود عامه روايت گرديده كه جملهء « حى على خير العمل » در زمان خود پيغمبر ( ص ) در اذان گفته مىشده است . بلكه از بعضى چنان استفاده مىشود كه تا زمان ابو بكر نيز گفته مىشده و از زمان عمر به دستور او اين فصل از جملهء فصول اذان ، اسقاط گرديده است . قوشچى در شرح خود بر كتاب تجريد « محقق طوسى » ، در آخر بحث امامت ، روايتى بطور ارسال مسلم آورده كه خليفهء دوم بر فراز منبر گفته است : « ثلث كنّ على عهد رسول اللَّه ( ص ) و انا انهى عنهنّ و احرّمهنّ و اعاقب عليهنّ : متعة النّساء و متعة الحجّ و حىّ على خير العمل » اين روايات بر آن چه گفته شد به خوبى دلالت مىكند . دانشمند معاصر سيد شرف الدين عاملى در كتاب نفيس « الفصول المهمة » در طى بحث از « اجتهادات و تأوّلات سلف » قسمتى آورده كه در اين اوراق در ذيل بحث از « عهد صحابه » نقل خواهد شد توجه به آن قسمت اين مسأله را روشنتر مىسازد . اكنون كه اين اوراق براى بار دوم چاپ مىشود و ماه فروردين سال 1338 ( رمضان المبارك 1378 ) مىباشد يك سال و اندى است كه دانشمند مزبور فوت شده است . تاريخ وفات آن دانشمند بزرگ روز دوشنبه نهم ماه جمادى الثانيه از سال 1377 هجرى قمرى بوده است .

154