و يك ركعت بر نماز مغرب . . » بهر حال بنا به منقول از كتاب ( مناقب ) پيغمبر در سن پنجاه و سه سال روز دوشنبه از مكه خارج و پس از اين كه سه يا شش روز در غار ماند به مدينه رهسپار و روز دوشنبه دوازدهم يا يازدهم ربيع الاول ( كه بعد آغاز اين سال ، از محرم به حساب آمده و مبدأ تاريخ هجرى از اول محرّم يعنى دو ماه و كسرى پيش از هجرت واقعى قرار داده شده ) نخست در چهار فرسنگى مدينه به محلى كه به نام « قباء » خوانده مىشده وارد و از قباء به گفتهء برخى پس از تأسيس مسجد و توقف سه يا دوازده روز كه جمعهء همان هفته يا جمعه بعد از آن بوده با على عليه السلام كه از مكه رسيده بوده است بسوى مدينه رهسپار شده و در بطن وادى « رانونا » نماز جمعه اقامه كرده است .
گفته‌اند نخستين موعظه‌اى كه پيغمبر در مدينه فرموده اين چند جمله است « أيّها النّاس أفشوا السّلام و اطعموا الطَّعام و صلوا الارحام و صلَّوا باللَّيل و النّاس نيام تدخلوا الجنّة و السّلام [1] » پيغمبر ( ص ) در روز ورود به مدينه براى نماز جمعه خطبه‌اى انشاء كرده است ( به عقيدهء برخى نخستين خطبه‌اى كه در مدينه آن حضرت القاء كرده همان است ) بى مناسبت نيست آن خطبه در اينجا آورده شود چه بر فرض اين كه بر احكامى فقهى مشتمل نباشد تا بعنوان « طريقيّت » براى بيان احكام فقهى نقلش ، در اين كتاب ، ضرورت يابد چون خطبه ، بطور عموم ، عنوان « موضوعيّت » به همرسانيده بدين معنى كه القاء آن در نماز جمعه يكى از احكام شده و بتعبير

[1] - از تاريخ يعقوبى چنين ظاهر مىشود كه اين كلمات در مكه صادر شده و اگر چنين باشد دلالت مىكند بر اين كه حكم نماز شب در مكه : چنان كه پيش هم اشاره كرديم ، صدور يافته بوده است . يعقوبى چنين گفته است : و جمع صلَّى اللَّه عليه و آله و سلم و بنى عبد المطلب فقال : « يا بنى عبد المطلب افشوا السلام و صلوا الارحام و تهجّدوا و الناس نيام و اطعموا الطعام و اطيبوا الكلام تدخلوا الجنة بسلام »

115