فاقد ارزش و اعتبار باشد قسمت اعظم اين علوم بايد از مجموعه علوم و فرهنگ بشر حذف شود . چرا كه مثلا " علم تاريخ " كه علم به حوادث گذشته و تجزيه و تحليل آن و فهم عوامل مؤثر در آن است اكثرا بر پايه منقولات است و منقولات هم اگر مفيد علم باشند تنها در حد علم عادى و اطمينان فايده خواهند داشت .
همچنين " علم تفسير " كه علم به ظهورات قرآن كريم است و ظهور الفاظ هم براى انسان علم يقينى نمىآورد بلكه نهايتا مىتواند اطمينان بخش باشد . و نيز " علم فقه " با استثناى ضروريات آن كه به طور قطع و يقين ثابت است بقيه احكام آن تنها در حد اطمينان ثابت است .
و همين طور " علم اصول " كه عبارت است از علم به قواعد خاصى كه مجتهد در مقام استنباط احكام به طور مستقيم از آن استفاده مىكند ، حجيت اكثر قواعد آن تنها در حد علم عادى معلوم مىشود . در " علوم تجربى " نيز بنابر تحصيل اطمينان است . دانشمند وقتى در موردى پس از تجربه ها و بررسيهاى مكرر نظريه اى را به دست مىآورد حد اقل در آغاز كار تنها به آن نظريه اطمينان خواهد داشت و نه قطع منطقى . پس با توجه به شمول و گسترش عمل به علم عادى در جامعه بشرى ، مىتوان بديهى بودن حجيت و اعتبار اطمينان را پذيرفت . لذا محقق نراقى در كتاب " عوائد " چنين مىگويد :
" إعلم أن العلم الذي هو الحجة في الشرعيات من غير احتياج إلى دليل و برهان هو العلم العادي " [1] .
يعنى : " علمى كه در مسائل شرعى حجت و معتبر است و حجيت و اعتبار آن

[1] عوائد الايام : 153 .

32